Hazâ Kitâb-ı Hulâsa-i Tıbb Cerrâh Mes'ûd (giriş-inceleme-metin-dizinler), cilt 1

Abstract

Eski Anadolu Türkçesi döneminden başlayarak her alanda yüzlerce Türkçe eserin ortaya konması, Türk dilini bir konuşma ve edebiyat dili olmaktan bilim dili olmaya doğru taşımıştır. Özellikle 15. yüzyıldan itibaren tıp sahasında yazılmış eserlerin de Türkçenin bilim dili olmasına katkısı büyüktür.Abbasî Halifesi Me'mun'un hastalanması üzerine Ebu Tahir bin Muhammed Arabî başkanlığında toplanan hekimlerin Farsça yazdıkları Hulâsa-i Tıp adlı eser, Cerrâh Mes'ûd tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Cerrâh Mes'ûd'un Hazâ Kitâb-ı Hulâsa-i Tıbb adlı eseri 15. yüzyılın ikinci yarısına ait bir cerrahi metindir. Cerrâh Mes'ûd'un bu eseri, 15. yüzyıl tıp bilimini günümüze yansıtması, dönemin dil özelliklerini aktarması ve zengin kelime hazinesiyle önem taşımaktadır. Bu çalışmada, kaynaklarda yer almasına rağmen üzerinde ciddi bir araştırma yapılmamış Kitâb-ı Hulâsa-i Tıbb adlı eser incelenmiştir.Eser giriş, inceleme, metin ve dizinler olmak üzere dört kısımdan oluşmaktadır. Metnin okunmasından sonra metin çeviri yazı alfabesi kullanılarak bilgisayar ortamına aktarılmış, ardından yeni geliştirilen bir bilgisayar programıyla gramatikal dizini alınmıştır. Gerek eser okunurken gerekse dizin alındıktan sonraki haliyle eserin dil incelemesi yapılmış, genel dizine ilave olarak ek dizini ve sıklık dizini konulmuş, genel dizindeki kelimelerin sözlük anlamları verilmiştir.

Introducing hundreds of Turkish hand scripts about all range starting from Old Anatolian Turkish time period has developed Turkish language from speaking and literature language to scientific language. Specially, hand scripts about medical area since 15. century has big additive to Turkish language for being a scientific languageThe hand script named as `Hulasa-i Tıp?, which was wrotten by the doctors on that meeting headed by Ebu Tahir bin Muhammed Arabî because illness of the Abbasi?s Khalif Me?mun- in french, has been translated to Turkish by Cerrâh Mes?ûd. Hazâ Kitâb-ı Hulâsa-i Tıbb hand script which has wrotten by Cerrâh Mes?ûd was about medical operations and published the second period of 15. century. This hand script of Cerrâh Mes?ûd is very important because of mirroring the 15. century medical knowledge and has transport the language properties of the time period with the rich vocabularyIn this thesis, Kitâb-ı Hulâsa-i Tıbb hand script has examined which didn?t research despite of being in sourcesThesis has four parts as introduction, analysis, text and indexes. After reading the hand script, all text has transferred to the computer using the transcription alphabet and has indexed as grammatical form by using new developed software. Both text reading and indexing period language analysis of the hand script has examined and also in the main index, words dictionary meanings have given. Additional to the main index, appendix index and word frequency index were added.