Türkiye sağlık sektöründe rekabet stratejileri : hastaneler üzerine bir araştırma

Abstract

Sağlık hizmetleri sunumunda rekabet kavramı 1980'li yıllarla birlikte uluslararası literatürde, özellikle ABD'de ilgi görmesine karşılık, ülkemizde bu alana yeterli ilgi gösterilmemiştir. Ancak Türkiye 1980'lerin ABD'sindekine benzer bir sürece girmiştir ve bu bakımdan sağlık sektöründe, özellikle de hastanelerde rekabet önem kazanmıştır.Çalışmanın ana amacı, Türkiye'de hastanelerin hangi stratejileri uyguladıklarının belirlenmesi ve uyguladıkları stratejilere göre hastaneler arasında bir performans farkının olup olmadığını ortaya koymaktır. Bu bağlamda çalışmanın amaçlarını şu şekilde ifade etmek mümkündür:-Özel ve kamu hastanelerinin rekabet stratejilerini algılama ve uygulama yeteneklerini ölçmek ve bu bağlamda hastanelerin rekabet gücünü etkileyen faktörleri belirlemek,-Özel ve kamu hastanelerin hangi stratejileri uyguladıklarını belirlemek,-Farklı rekabet stratejilerini uygulayan hastanelerin uyguladıkları stratejiye göre varsa performans farklılıklarını ortaya koymaktır.Çalışmada literatür çalışmasından sonra bu literatürden yararlanılarak bir anket oluşturulmuştur. Ankette hastanelerin genel özelliklerinin yanı sıra, sağlık yöneticilerinin sağlık sektörüne giriş engelleri, hastanelerin stratejik kararlar alırken rakipleri ve çevrelerini ne oranda dikkate aldıkları, Porter'ın jenerik stratejileri, Miles ve Snow'un stratejik tipolojisi ve büyüme stratejilerinden çeşitlendirme, dikey bütünleşme ve yatay bütünleşme faktörlerini nasıl değerlendirildiklerine ilişkin sorular sorulmuştur.Anketin geçerlilik ve güvenilirlik analizi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlardan sonra tanımlayıcı istatistiksel metotların yanı sıra soruların arasındaki farkların ve hipotezlerin test edilmesinde iki ortalama arasındaki farkın önem kontrolü, tek yönlü varyans analizi ve Ki-Kare testleri kullanılmıştır. Ayrıca hastanelerin uyguladıkları stratejiler esas alınarak performans farklılıkları karşılaştırılmıştır.Elde edilen bulgulara göre; özel hastaneler daha önde olmak üzere hastaneler daha çok farklılaştırma ve çeşitlendirme stratejisi uygulamakta ve atılgan ve analizci strateji tipini benimsemektedirler. Buna karşılık kamu hastaneleri arasında toplam maliyet liderliği ve dikey bütünleşme stratejileri uygulayan ve savunmacı tip geliştiren hastaneler özel hastanelerden daha fazladır. Özel hastaneler yatay bütünleşmeye daha eğilimli bulunmuştur. Farklılaştırma, çeşitlendirme ve dikey bütünleşme gibi daha agresif strateji izleyen hastanelerin kapasite kullanım oranları pozitif yönde gelişmektedir. Buna karşılık toplam maliyet liderliği ve yatay bütünleşme stratejisi gibi agresif olmayan stratejiler izeleyen hastanelerin hizmet hacimlerinde büyüme meydana gelmektedir. Savunmacı tipte olan ve odaklanma stratejisi izleyen hastaneler bazı alanlarda başarılı olmakla birlikte, hiçbir zaman öne çıkamamaktadırlar. Hiçbir strateji uygulamadığını bildiren hastaneler ve tepkici tipteki hastanelerin performansı tüm hastanelerden daha düşüktür.Hastanelerin kendi nitelikleri ve çevresel değişkenleri dikkate alarak strateji seçmeleri ve sektörde meydana gelen değişime uyum sağlamak için esnek bir yapı geliştirmeleri önerilmektedir.

With the 1980?s concept of competition on health care supply in international literature, especially in USA was drawn attention, but it wasn?t in Turkey sufficiently. However, Turkey entered a process that like USA in 1980?s, and competition began important in health sector, and hospitals.The main aim of this study is to determine which strategies have been put into practice hospitals in in Turkey, and to expose differences of performance. With reference to aims of study can explain in this way:-To Measure perception and application of competition strategies by state hospitals and private hospital, and to determine factors that force of competition of hospitals,-To determine which strategies have been put into practice by state hospitals and private hospitals,-To expose differences, if there are differentiations with hospitals that have been put into practice different strategies.After act of writing literature, a questionnaire was formed benefit from this literature. The questionnaire comprise to questions relating to general characteristics of hospitals, and barriers of entering health sector, and effect of environment and competitors on strategic decisions, and Generic strategies of Porter, and strategic typology of Miles and Snow, and diversification, and horizontal integration, and vertical integrationValidity and reliability analysis of questionnaire was accomplished. After that, data was analyzed under cover of descriptive statistics, Independent Samples T Test, and One way ANOVA, and Chi Square. In addition differences of performance of hospitals confronted with strategies that hospitals were put into practice.According to findings, hospitals have been put into practice differentiation and diversification strategies, and improve to prospector analyzer strategy types that private hospitals are further than state hospitals. Total cost leadership and vertical integration and defender strategy type are more widespread among state hospital than private hospitals. Private hospitals are having a tendency to horizontal integration. Hospitals that follow aggressive strategies like differentiation, diversification and vertical integration have higher level of capacity use. On the other hand hospitals that follow nonaggressive strategies like total cost leadership and horizontal integration strategies have larger capacity of services. Hospitals that follow niching strategy and improve defenders structure are successful some areas, but they aren?t leaders in sector. Hospitals that don?t follow a strategy and improve reactor structure have lowest performance.Hospitals performances are effected by their characteristics. Therefore, hospitals have to choose strategies to take into consideration environmental factors and their characteristics, and improve a flexible structure that can orientate oneself changing in sector.