1800-1865 yılları arasında Buhara Emirliği

Abstract

Türkistan tarihi dünya tarihinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bölgenin Avrasya'nın merkezinde yer alması, İpek Yolu güzergâhında bulunması ile İran yerleşik ve İç Asya göçebe kültür unsurları arasında geçiş noktası üzerinde olması böyle bir çıkarımda bulunmamızın en önemli nedenleri arasında sayılabilir. Bu çalışmada Türkistan tarihinin ?en uzun yüzyılı?nda 1800?1865 yılları arasındaki zaman dilimi seçilerek Buhara Emirliği işlenmiştir.Araştırmada, önce mekânsal ve tarihî arka plan verilerek emirlik tanıdık kılınmaya çalışılmıştır. Sonra ana konu çerçevesinde Buhara Emirliği'nin siyasi tarihi kadar Rus işgaline giden süreçte durumu ve takip ettiği politikaları analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda, ilk olarak Emir Haydar (1800?1826), Emir Hüseyin (1826), Emir Ömer (1826?1827), Emir Nasrullah (1827?1860) ve Emir Muzafferüddin (ilk beş yılı: 1860?1865) dönemlerinde öne çıkan siyasi gelişmeler ele alınmıştır. Bunlar arasında olmak üzere hükümdarların tahtı ele geçirme girişimleri, kardeşler arasındaki taht kavgaları, emirlerin ülke içinde çıkan isyanlarla mücadeleleri, emirlikte meydana gelen iktisadi gelişmeler, komşu hanlıklar ve diğer devletlerle ilişkiler gibi konular ayrıntılı olarak ortaya konulmuştur.Bundan sonra Rus işgaline giden süreç içinde Buhara Emirliği'nin meşruiyet sisteminde yaptığı değişim ve etkileri, askeriyenin durumu, eğitim anlayışı ve medreselerin ahvali, ticaretin gelişmesi ve etkileri, komşu Hive ve Hokand Hanlıkları'nın yanı sıra Osmanlı ve İngiltere ile münasebetlerin seyri detaylandırılarak ülke yöneticilerinin izledikleri politikalar değerlendirilmeye tabi tutulmuş ve Rus işgalinin hangi şartlar çerçevesinde başarı kazandığı açıklanmıştır.

Several factors make Turkistan uniquely important for world history. Among them it can be said the following factors: this region at the heart of Eurasia, its role on the Silk Road, and a frontier region between Iranian cultural area with its sedentary life and nomadic civilization of Inner Asia. In this study, it is discussed the Amirate of Bukhara and excerpted a date between years of 1800-1865, in the ?longest century? of history of Turkestan.In this research, firstly it is tried the amirate to be familiar through giving geographical and historical background. Then, it is attempted to examine the political history of the Amirate of Bukhara as well as her situation and followed politics during the process of Russian occupation. In this framework, firstly it is dealt with main political developments in the times of Amir Haidar (1800?1826), Amir Hussein (1826), Amir Umar (1826?1827), Amir Nasrallah (1827?1860) and Amir Muzafferaddin (first five years: 1860?1865). Among them, it can be counted their attempts to seize the crown, the civil wars which broke out among the sons of the late monarch, amirs? struggle with rebellions happened within the country, economic developments, relations with neighbouring khanates and other states.After that, in the process paved way to the Russian Occupation, it is investigated policies of the Bukharan Amirs and the defeat against Russia through explaining the change in legitimization system of the Bukharan Amirate and its effects, situation of the army, perception of education and main features of the universities (madrasas), development in trade and its impacts, relations with neighbouring khanates, and also the Ottoman Empire and Britain.