Çalışma hayatında mobbing (Sakarya imalat sektöründe bir araştırma)

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Sakarya'da imalat sanayinde faaliyet gösteren 14 adet büyük ölçekli ve KOBİ niteliği taşıyan işletmedeki beyaz ve mavi yakalı çalışanın, bulundukları işletmedeki mobbingin yaygınlığını, mobbing mağdurlarının ve mobbing uygulayıcılarının demografik özelliklerini, tekstil, otomotiv yan sanayi, makine imalatı ve metal çelik sektörlerindeki 687 beyaz ve mavi yakalı işgörenin çalıştıkları işletmelerde karşılaştıkları mobbing davranışlarının farklılık gösterip göstermediği, karşılaştıkları mobbing davranışlarının işgörenler üzerindeki olumsuz etkilerini tespit etmektir. Bu çalışmanın, mobbingi ortadan kaldırmaya yönelik stratejilerin geliştirilmesinde işgörenlere, işverenlere, yöneticilere, toplumsal önlemlerin alınmasında yetkiye sahip kişilere, sendikalara ve kanuni düzenlemelere katkısı olabilecek hukuk adamlarına faydalı olacağı düşünülmektedir. Çalışma ayrıca mobbingin Türkiye'nin de gerçeği olduğunu konuyla ilgili herkese göstermesi bakımından da önemlidir.Tez üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde mobbing kavramının kuramsal ve tarihsel gelişimi, mobbingin benzer kavramlarla ilişkisi, mobbing sürecinin aşamaları, mobbing davranışları tipolojisi, mobbing sürecinin aktörleri, mobbing mağduru ve uygulayıcısının kişilik özellikleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde çalışma hayatında mobbing ele alınarak, mobbinge yol açan yönetsel ve işletmeye özgü faktörler açıklanmıştır. Ayrıca işletmelerde görülen yaygın mobbing türleri açıklanmış ve mobbingin işletmeye, bireye, aileye, toplum ve ülke ekonomisine etkileri açıklanmıştır. Mobbingle başa çıkma yöntemleri üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde sektörler ve mobbing ilişkisine yönelik uygulama yer almaktadır.Çalışmanın amacına uygun olarak, sektör ve mobbingin yaygınlığı ve mobbing davranışları arasındaki ilişkiyi ölçmek için anket ve mülakat yöntemine başvurulmuştur. Bu çalışmada kullanılacak veriler, Sakarya'da dört farklı imalat sektöründeki 14 işletmede çalışan 687 işgörene 55 sorudan oluşan bir anket uygulanmak suretiyle elde edilmiştir. Araştırma sonuçları değişkenlerin tipine göre, SPSS 10.0 windows paket programı kullanılarak ve frekans dağılımları, çapraz tablolar ve ki-kare analizi kullanılarak test edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, mobbingin yaygınlığı ile sektör, mobbing davranışları ile sektör, işletmelerin kurumsal yapıları ve mobbing arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. İşletmelerde dikey ve grup mobbinginin görüldüğü saptanmıştır. Mobbingin işgörenlerin aile hayatlarını, psikolojik ve fizyolojik sağlıklarını, işe devamsızlık, iş değiştirme düşüncesi, iş verimliliği, performanslarını olumsuz etkilediği ayrıca çalışanların kendilerini işletmelerde çaresiz hissettikleri tespit edilmiştir.

The aim of this study is to determine the relationship between the related sectors and mobbing, mobbing behaviours, causes of mobbing for employees and organizations.This thesis consists of three parts. In the first part, definitions of mobbing, the mobber and victim portrait, mobbing methots are given. The second part of the thesis is about mobbing at working life, effects of mobbing on victim and organization, mobbing law in different countries and Turkey. In the third part, the prevalence of mobbing and sector relationship is discussed.In accordance with the aim of the study, questionnaire and interwiew methods were used for testing the relationship between the related sectors and mobbing. The data to be in this study were obtained from 687 white and blue collar workers in four different sectors, fourteen different companies in textile, automotive conponent industry, metal-steel and machine industry in Sakarya. A questionnaire consisting of 55 items was administered to white and blue collar employees. Resuts were tested through statistical analysis like frequency analysis, crosstabs and Chi-Square tests in SPSS 10 for Windows program depending on the types of the variables. According the test results, it is found that there is a significant relation between the prevalence of mobbing and sectors. It is seen that, mobbing behaviours are executed mostly both managers and supervisors. There was some difference about the most encounted mobbing behaviours by sector type. It is seen that, there is group and downward mobbing type in the related sectors. It is found that there is a significant relation between the corporate governance and mobbing.Mobbing victims are affected severely from the psychological, physical and social aspects and evaluated working environments negatively. Tendency of leaving work, low productivity, low performance are also high among mobbing victims. All those negative results cause enormous amount of financial and psychological harm not only for individuals but also for organizatoins and communities.