Osmanlı Devleti-İspanya ilişkileri (1774-1876)

Abstract

Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan itibaren, Bizans İmparatorluğu ile yaptığı savaşlar sırasında, çatışma şeklinde başlayan Osmanlı-İspanya ilişkileri, 15. ve 16. Yüzyıllarda gergin bir şekilde devam etmiş ve iki ülke arasında büyük savaşlar yaşanmıştır. Cihan imparatorluğu kurma idealindeki iki devlet, bu ideali gerçekleştirebilmek için ilk adım olarak, diğer devlete karşı üstün gelerek Akdeniz'e hâkim olmaya çalışmışlardır. Tarihi süreçleri birbiriyle aynı seyreden Osmanlı Devleti ve İspanya, 16. Yüzyıl sonlarından itibaren, yaşadıkları iç sorunlar ve diğer devletlerle olan daha ciddî boyuttaki gerginlikler nedeniyle, Akdeniz mücadelesine son vermişlerdir. Osmanlı Devleti ile İspanya arasındaki iki yüzyıla yakın bir süre devam eden bu savaş dönemi, pek çok tarihçi tarafından araştırılmış ve bu konu üzerine çok sayıda eser ortaya koyulmuştur. Ancak iki devlet arasında, 1581 yılında imzalanan ateşkes ile başlayan ve 1782 yılında taraflar arasında barış antlaşması imzalanması ile resmiyete dökülen Osmanlı-İspanya barışı konusunda yeterli çalışma bulunmamaktadır. Özellikle, 1782 barışından 19. yüzyıl sonlarına kadarki süreç hakkında arşiv belgeleri dışında çok fazla kaynak da bulunmamaktadır.Bu tez aracılığıyla, Osmanlı-İspanya ilişkilerinde çok fazla üzerinde durulmamış olan bu barış döneminin 1774-1876 yılları arasındaki sürecinin aydınlatılmasına çalışılmıştır. 1782 yılında imzalanan barış antlaşmasının ardından, iki ülke arasındaki dostluk ve ticaret ilişkilerinin gelişimi, Fransız İhtilalının iki ülke ilişkilerine tesiri, iki ülke arasında imzalanan ticaret antlaşmaları, elçiliklerin faaliyetleri ve 1876 yılına kadarki diplomatik ilişkiler gibi konular incelenmiştir. Bu inceleme sırasında, iki ülkenin paralel tarihleri üzerine vurgulamalar yapılmış ve ülkelerin iç ve dış meselelerinin iki ülke ilişkilerine yansımasına da çalışmada yer verilmiştir. Yapılan bu çalışma çerçevesinde, Osmanlı Devleti ve İspanya arasında barış ilişkilerinin kurulmasının ardından, iki ülke arasındaki dostluğun gelişmesinin dinamikleri de tespit edilmiştir. Ayrıca Osmanlı-İspanya ilişkilerinde, İngiltere ve Rusya elçilerinin rolü de yapmış olduğumuz çalışmanın bir konusu olmuştur. İki ülke arasındaki bu gelişen dostluk sayesinde, İspanya, Osmanlı Devleti'nin en imtiyazlı dost devletleri arasına girmiştir. Bu çalışma ile iki ülke arasında 16. yüzyıl sonlarına kadar devam eden çatışmaların, hangi şartlarda ve ne şekilde ileri seviyede bir dostluğa dönüştüğü ortaya koyulmaya çalışılmıştır ve 1782 barış antlaşmasından, Sultan II. Abdulhamid'in Osmanlı tahtına çıktığı 1876 yılına kadarki süreçte yaşanan gelişmeler ele alınmıştır.Anahtarkelimeler:İspanya, Osmanlı Devleti, Akdeniz Tarihi, Osmanlı DışPolitikası, Kraliçe II. İsabel.

The Ottoman-Spanish relations which are started with the conflict during the Ottoman- Byzantine battles after the establishment of the Ottoman Empire, continued stretched in the 15th and 16th centuries and there had been great battles between the two states. The two states which had an ideal of establishing a world dominated empire, in order to realize this ideal, tried to prevail to the other and rule over the Mediterranean as a first step. Ottoman Empire and Spain, whose history was parallel to each other, because of the internal troubles and more serious tensions with other states, ended the Mediterranean rivalry at the end of the 16th century. This rivalry of almost two centuries between the two states was researched by many historians and there are lots of works on this subject. But the Ottoman-Spanish peace started with the armistice of 1581 and formalized with the 1782 peace and friendship agreement, has not studied adequately. Especially, there are not so much works about the period from 1782 agreement to the year 1876 except for archival sources.This thesis is an attempt to shed some light on this obscure peace period of the Ottoman-Spanish relations. In this context, subjects like development of the friendship and trade relations between the two states after the 1782 agreement, the effect of French Revolution to bilateral relations, trade agreements between the parties, activities of the embassies, and diplomatic relations before 1876 are considered. In this study, parallel histories of the two states are emphasized and also effect of internal and external problems of the parties to bilateral relations are given place in this work. By this work, after the establishment of peace between the two states, the dynamics of the development of this friendship is investigated. The role of the English and Russian ambassadors in the Ottoman-Spanish relations is also given part in this work. By the developing friendship, Spain became one of the most privileged states of the Ottoman Empire. With this work, it is also aimed to clarify the conditions and forms of the transformation of the bilateral relations. With this aim, developments from the 1782 agreement to the accession of Sultan Abdulhamid II to the Ottoman throne in the year 1876 are studied.Keywords:Spain, Ottoman Empire, Mediterranean History, Ottoman Foreign Policy, Queen Isabel II.