1896 - 1914 yılları arasındaki Türk romanında yabancılar ve azınlıklar

Abstract

ÖZET ANAHTAR KELİMELER: Roman, Şahıslar, Yabancılar, Azınlıklar, Tipler 1896-1914 Yıllan Arasındaki Türk Romanında Yabancılar ve Azınlıklar adlı çalışmamızda bu yıllar arasında yayınlanan 48 adet Türk romanında, yer alan yabancı ve azınlık şahıslar incelenmiştir. Avrupalı milletler, İmparatorluk sınırları içinde kalan gayrimüslimler ve Anadolu coğrafyası dışında yaşayan toplumlardan Araplar ve İranlılar gibi yabancı şahıslar da inceleme alanı içinde yer almıştır. Çalışmada etnik köken olarak, Türk olmayan ancak Türk toplumu ile kaynaşmış Balkanlardaki ve Kafkasya'daki bazı topluluklar yabancı kabul edilmemiştir. Çalışmamız ön söz ve girişten sonra iki ana bölüm, sonuç ve bibliyografyadan oluşmaktadır. Girişte, yabancının tanımı ve geçmişten bugüne Türk sosyal hayatındaki yeri belirlenmiş, daha sonra da bir toplum içerisinde esas unsur ve iktidar odağı karşısında gelişen "yabancı" olma olgusu söz konusu edilmiştir. Bu çerçevede edebiyat-toplum, edebiyat din ilişkisi anlatılmaya çalışılmıştır. Burada Türk edebiyatının bir bütün olduğu düşüncesinden hareketle yabancının, inceleme konumuz olan devreye kadar edebiyatımızda ne şekilde yer aldığı ana hatlarıyla gösterilmeye çalışılmıştır. Birinci bölüm, "1896-1914 Yılları Arasında Yayımlanan ve İçinde Yabancı Şahıs Kadrosu Bulunan Romanlar" başlığını taşır. Burada konuya bir bütün olarak bakılabilmesi ve romanın vak'ası içinde konunun işlenişinin anlaşılması için, -romanlar tek tek incelenerek- yabancı olma durumunun bütün tezahürlerine yer verilmiştir. "Romanlardaki Yabancı Şahıs Kadrosunun Topluca İncelenmesi" genel başlığını taşıyan ikinci bölümde maksadımız; birinci bölümde çeşitli şekillerde tezahürlerini gördüğümüz yabancılar ve azınlıkların, genel olarak incelenmesi ve "yabancı"nın, romanın yapısında çeşitli özellikleriyle yer alışının ayrıntısına girmekti. Bunun için bu bölümde, dönem romanında yer alan çeşitli milliyetlerden yabancılar ve azınlıklar ele alınmıştır. Çalışmamızın yine ikinci bölümünde yabancılar ve azınlıkların isimleri, Türkiye'ye geliş sebepleri, meslekî ve sosyal durumları incelenmiştir. Böylece Türkiye'deki yabancıların sosyal yapı içindeki konumu ve ortaya çıkarılan belli başlı yabancı tiplerinin birbirleriyle karşılaştırılması yapılmıştır. Romancılarımız "yabancı"yı, belirli mekânlarda ve belirli faaliyetler içerisinde düşünmüştür. Bu konuya da çalışmamızın ikinci bölümünde yer alan Yabancıların Yaşadıkları Çevre ve Faaliyet Gösterdikleri Yerler başlığı altında yer verilmiştir. Aynı bölümde yabancıların Türk toplumu içindeki yaşayış tarzı ve Türklerin buna alâkası; Türkler ile yabancılar arasındaki münasebet şekli incelenmiştir. Burada dönemin sosyal yaşantısındaki "Türk"ün belirgin vasıfları ve bunun yanında oluşmuş yabancı tiplerinin, hâkim tipe karşı konumu ortaya konulmaya gayret edilmiştir. Dönem romanında yabancılar, Türkler ve bu unsurların birbirlerine, birbirlerinin değer yargılarına dair kanaatlerine de yer verilmiştir. Ayrıca yabancıların başka yabancılar hakkında ve Türkiye hakkında fikirleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Türk romancılarının yabancıya, eserlerinde ne şekilde ve hangi oranlarda yer verdiği ise, ele alınan son konudur. Çalışmamızın sonuç kısmında ise, işlenen bütün bu konuların genel bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Çalışmalar sırasında kullanılan kaynaklar, malzeme teşkil eden romanlar ve istifade edilen kaynaklar olmak üzere iki ayrı başlık altında toplanmıştır. Yabancılar ve azınlıklar hemen hemen her toplumda değişen oranlarda bulunan ve içinde bulunduğu toplumun ortak kültürüne katkı yapan unsurlardır.

Minority and Foreigners İn Turkish Novel Between 1986-1914 KEYWORDS: Novel, Persons, Foreigners, Minorities, Typs This study named as "Minority and Foreigners İn Turkish Novel Between 1986-1914" aims to observe foreigners and minorities in 48 Turkish novels published that dates. Foreign characters like European Nations, Non-muslims living in the border of Empire. Araps and Persians living out of Anatolian geograpy have been surveyed in this work. Such cominities that are not etnically Turk but unite with Turkish society in Balkans and Caucasia are not accepted. Our study is composing of breface, two main parts after introduction, conclusion and bibliography. İn introductory the meanin g of foreigner and the concept of the being foreigner have been mentioned. İn relation to this, the connetion between literature and society and literature and religion have been explained. İn here, I try to show how "foreigner" had a place in Turkish literature until 1914 moving from the idea of Turkish literature is whole. The first part is named as "Novels Published Between 1986-1914 and Have Foreign Workforce İn." İn order to look at the subject as a whole and understand the proceeing of the subject, the novels have been observed one by one. İn the second part, named as "The observation of Foreign Workforce İn Novels as Whole" our purpose is to examine the foreigners and minorities whose different manifestations that we have seen in the first part in general and to explain the appearance of foreigner in the construction of the novel in detail. İn contunuation of the second part, the names of foreigners and minorities, the reason of their coming to Turkey and their occupatinal and social situations have been observed. İn this way, the positions of way, the positions of foreigners in society in Turkey and the comparison of notable foreigners that brought to light with each other have been realized. Our novelist have thought of foreigners in different places and different Works. We examined this subject in the second part of the study which is named as "The Environment The Foreigners Have Lived And The Places They Have Worked İn" At the same part, the living style of foreigners in Turkish society and the interests of Turks into this; the shape of the relationship betwean Turks and foreigners have been observed. İn Here the clear characteristics of Turks in Social Life Of that period anda the position of existing characters against dominant type have been put forward. İn the term novel, foreigners, Turks and their thoughts about each other or their volves were also mentioned. İn addition to his it was tried to work out the thoughts of foreigners about the others and what they thought about İstanbul. The last topic mentioned was Turkish novelist attidudes towards foreigners and their works. İn the conclusion part of our work a general evaluation was made about all these topics. The sources of information in the research study are given under the headings of used novels and the other bibliography. Foreigners and minorities are virtually live in every societies changeable rates and.they effect social change and developments of their societes. xx