Seyfuddin Amidi’nin Dekaiku’l- Hakaik adlı eserinin tahkik ve değerlendirmesi

Abstract

Bu çalışma XIII. yüzyıl İslam düşünürlerinden olup Felsefe, Mantık, Fıkıh ve Kelam ilim dallarında eserler veren Seyfuddin Âmidî'nin Dekâiku'l-Hakȃik isimli eserinin tahkik ve değerlendirmesini konu edinmektedir. Çalışmanın iki temel amacı bulunmaktadır. Birincisi, yazma halinde bulunan eserin gün yüzüne çıkarılmasıdır. İkincisi ise Seyfuddin Âmidî'nin İslam düşünce tarihi halkasında çok az bilinen mantık yönünü tespit etmektir. Tahkik bölümü Dekâiku'l-Hakȃik'in ikinci bir nüshasına ulaşılamadığından problemli olduğu düşünülen yerler müellifin diğer eserlerinin ilgili yerleriyle karşılaştırılarak aşılmaya çalışıldı. Değerlendirme kısmında ise çalışmanın merkezinde her ne kadar Âmidî'nin Dekâiku'l-Hakȃik isimli eseri olsa da Âmidî öncesi ve sonrası mantıkçıların ilgili eserleri de dikkate alındı. Bu çerçevede Âmidî'nin sahip olduğu mantık düşüncesinin konumu belirlenmeye çalışıldı. Âmidî ele aldığı konular bağlamında her ne kadar meşai çizgiyi takip etse de yer yer bu çizgiye ait kimi noktalarına eleştiri yapmaktan da geri kalmamaktadır. Dolayısıyla bu takibin sorgulanmış olarak yapıldığını söylemek mümkündür. Özellikle kavram, beş tümel, tanım ve kıyasın bazı noktalarında yapmış olduğu yeni açılımlar yansımaları bakımından önem arz etmektedir. Anahtar Kelimeler: Âmidî, Mantık, Tasavvur, Tasdik

In this study, it is mentioned about the verifications and evaluation of the work called Dekâiku'l-Hakaik by Seyfuddin Âmidî, one of the 13th century Islamic scholars, having delivered the works in the fields such as the Scriptures (the Koran), Islamic Philosophy, Logics, and Muslim jurisprudence. There are two main objectives of the study. Firstly, already manuscript, the work has been uncovered to be viewed. Secondly, it is aimed to specify Âmidî's interest in the field of Logics, which has been unknown so far in the circles of history of Islamic philosophy. In the Verification section, the assumed problematic parts worked comparatively to the related parts in the scholar's other works as another manuscript of mentioned work is not available. In the Evaluation section, however focused on Âmidî's work Daqāiq al-haqāiq, the logicians' related works before and after Âmidî have been taken into considerations for the evaluation. Within this frame, it is tried to state the position of Âmidî's logical view. However Âmidî follows the Peripatetic path in the handled subjects, he doesn't abstain criticizing the some points of this path from time to time. So, it can be said that he follows this path by questioning. Especially his explanations on some points of Notion, Five Universals, Description and Comparisons are significant. Keywords:Amidi,Logic,Apprehension, Affirmation