Araç kiralama sektöründe rekabet belirleyicilerinin işletme performansına etkisi : turizm destinasyonlarında bir araştırma

Abstract

Turizm sektörünün ulaştırma alt sistemlerinden karayolu ulaşımı içinde yer alan araç kiralama işletmeleri turistlere bir destinasyona ulaşmada hız, esneklik, konfor ve bireysellik sunmaktadır. Araç kiralama işletmeleri, XX. yüzyılda otomobilin seri üretime başlamasıyla ortaya çıkmıştır. Günümüzde önemli bir sektör haline gelen araç kiralama diğer sektörler gibi artan küresel rekabetten ve hızlı değişimden etkilenmektedir. Böyle bir değişme ve gelişme sonucunda her sektörde işletme başarısına etki eden bazı rekabet unsurları öne plana çıkmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, araç kiralama sektöründe rekabet belirleyicilerinin işletme performansı üzerine etkisini tespit etmektir. Araştırma toplam dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde turizm sektörü ve turizm ulaştırmasına yer verilmiştir. İkinci bölümünde araç kiralama sektörünün yapısı incelenmiştir. Üçüncü bölümde rekabet araç kiralama işletmeleri bağlamında ele alınmıştır. Dördüncü bölümde ise araştırma bulgularına yer verilmiştir. Çalışma hem nitel hem de nicel araştırma yöntemine dayanmaktadır. Araştırmada önce İstanbul ve Antalya'daki 24 araç kiralama işletmesi yöneticisi ile görüşme yapılmıştır. Daha sonra İstanbul, Ankara, İzmir ve Antalya'daki toplam 230 araç kiralama işletmesinden anket yoluyla veriler elde edilmiştir. Araştırma sonucunda araç kiralama sektöründe bilgi teknolojileri kullanımı, stratejik işbirlikleri, hizmet kalitesi, birleşme veya satın alma, pazarlama iletişimi ve rekabetçi fiyat sunma rekabet belirleyicileri olarak saptanan ana unsurlardır. Rekabet belirleyicilerinden bilgi teknolojileri kullanımı, hizmet kalitesi ve pazarlama iletişiminin işletme performansını etkilediği tespit edilmiştir. Öte yandan farklılık analizleri sonucunda, işletmelerin faaliyet gösterdiği il, çalışan sayısı, araç sayısı, şube sayısı ile bilgi teknolojileri kullanımı, pazarlama iletişimi, işletme performansı, rekabet yoğunluğu ve hizmet kalitesi faktör ortalamaları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Çalışmanın temel kısıtı, araştırmanın İstanbul, Ankara, Antalya ve İzmir illerinde faaliyet gösteren araç kiralama işletmelerinde yapılmış olmasıdır. İleride bu çalışmaya benzer yapılacak çalışmalara öneri olarak Türkiye genelini kapsayan araştırmalar yapılabilir. Ayrıca ortaya çıkan sonuçlar bu araştırma ile karşılaştırılabilir. Anahtar Kelimeler : Araç Kiralama ĠĢletmeleri, Turizm, Rekabet Belirleyicileri, Turizm UlaĢtırması

Car rental businesses within the highland transportation of the sub-systems of tourism sector, offer the tourists speed, flexibility, comfort and individualism in reaching to a destination. The car rental businesses occurred with the start of the serial production of the automobile in 20th century. Car rental which becomes an important sector in present, affects from the increasing global competition and rapid change as well as the other sectors. As the result of this change and improvement, some competition elements affecting the success of the business become prominent. The purpose of this study is to determine the effect of the competition determinants in car rental sector on the performance of the business. The research consists of four sections in total. In the first section, tourism sector and tourism transportation is studied. In the second sector, the structure of the car rental sector is evaluated. In the third section, the competition is considered in terms of car rental sector. In the fourth section, research findings are presented. The study is based on both qualitative and quantitative research method. Before the research, an interview is made with 24 car business executives in İstanbul and Antalya. Then data is collected from 230 car rental businesses in Istanbul, Ankara, İzmir and Antalya through questionnaire method. As the result of the research, usage of the information technologies, strategically cooperation, service quality, merger and purchase, marketing communication and offering competitive prices are the main elements which are determined as the competition determinants. It is determined that usage of information Technologies, service quality and marketing communication from the competition determinants, affect the performance of the business. Besides as the result of the dissimilarity analysis, a meaningful disparity is found in terms of statistical among the province of the business, number of employees, number of cars, branch number, usage of information Technologies, marketing communication, performance of the business, competition density and service quality factor averages. The main congestion of the study is; the study is made in the car rental businesses which carry out activity in Istanbul, Ankara, Antalya and İzmir. As a suggestion to the similar studies to be made in future, the research can be made which covers overall Turkey. Keywords: Car Rental Companies, Tourism, Competitive Determinants, Tourism Transport