Entellektüel sermaye üzerinde kalite yönetim sistemi uygulamasının finansal etkisi : Borsa İstanbul’a (BIST) kote olan şirketler üzerinde bir uygulama

Abstract

Finans literatüründe son zamanlarda yapısal sermaye, entellektüel sermayenin üç unsurundan birisi olarak kabul edilmekte, Kalite Yönetim Sistemi yapısal sermaye içinde konumlandırılmaktadır. Bu çalışma, Borsa İstanbul (BİST)'daki bazı şirketler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Kalite Yönetim Sisteminin şirketlerin entellektüel sermayeleri üzerindeki etki seviyesinin belirlenmesidir. Bu kapsamda, bu çalışma, Borsa İstanbul (BİST)'da "üretim işletmeleri" ve "hizmet işletmeleri" özelinde yapılmıştır. Çalışma, Borsa İstanbul (BİST)'da 05.12.2013 tarihi itibariyle işlem gören 479 şirketin 208'i üzerinde yapılmıştır. 208 şirket, Borsa İstanbul'daki toplam şirketlerin %43,42'sini oluşturmaktadır. Ampirik sonuçlar, "İmalat Sanayii" ana sektöründe yer alan 192 Şirketten 123 (%64,06)'ünde Kalite Yönetim Sistemi uygulandığını göstermektedir. Aynı şekilde, "Mali Kuruluşlar" ana sektörü altında yer alan 'bankalar ve özel finans kurumları' alt sektöründe yer alan 16 şirketten 13 (%81,25)'ünde Kalite Yönetim Sistemi uygulanmaktadır. Bu şirketlerden "İmalat Sanayii"ndeki sadece 20 şirkette ve 'bankalar ve özel finans kurumları'ndaki sadece 8 şirkette analiz için gerekli verilerin tamamına ulaşılabilinmiştir. Bu 28 şirketin Kalite Yönetim Sistemine başladıkları yıldan önceki t-4-3-2-1 ilâ sonraki t+1+2+3+4 yıllarını kapsayan 8 yıllık periyottaki verileri üzerinde analiz gerçekleştirilmiştir. Çalışma, her şirket üzerinde ayrı ayrı ve toplu halde olmak üzere, eşleştirilmiş gruplar t-testi, grafiksel analiz ve panel veri analizi yoluyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucu olarak, Borsa İstanbul "İmalat Sanayii" sektöründeki incelenen şirketlerin %70'i Kalite Yönetim Sistemi uyguladıkları dönemlerde şirketlerinin entelektüel sermayelerinde artış sağlamıştır. Borsa İstanbul "Mali Kuruluşlar-Bankalar ve Özel Finans Kurumları" alt sektöründeki incelenen şirketlerin %12,50'si şirketlerinde Kalite Yönetim Sistemi uyguladıkları dönemlerde şirketlerinin entelektüel sermayelerinde artış sağlamıştır. Bahse konu test ve analizlerin bulguları aynı yöndedir. Anahtar Kelimeler: Entelektüel Sermaye, Kalite Yönetim Sistemi, Yapısal Sermaye, Piyasa Değeri/Defter Değeri, EĢleĢtirilmiĢ Gruplar t-testi

Recently in the literature of finance, structural capital has been acknowledged to be one of the three components of intellectual capital, and Quality Management System is defined within the framework of structural capital. The present study was conducted on some companies listed on Istanbul Stock Exchange (BIST). The objective of this study is to determine the level of impact of Quality Management System on the intellectual capitals of companies. In this scope, the present study was conducted on the "production companies" and "service companies" on Istanbul Stock Exchange, which make up a total of 208 out of 479 companies listed on BIST as of 05.12.2013 (43% of the total number of companies). Empirical results indicate that 123 out of 192 companies (64.06%) in the main sector "Manufacturing Industry" implement a Quality Management System. Likewise, 13 out of 16 companies (81.25%) in the main sector "Financial Institutions" and the sub-sector 'banks and private financial institutions' implement a Quality Management System. Among the companies in the "Manufacturing Industry", only 20 companies, and among the banks and private financial institutions, only 8 companies could provide all data required for the analysis. Analysis was conducted on the data of these 28 companies for the period of 8 years from 4 years prior to the commencement of the implementation of the Quality Management System (t-4-3-2-1) and up to 4 years after it (t+1+2+3+4). The study was conducted individually and collectively on each company through the use of paired samples t-test, graphical analysis, and panel data analysis. Results of the study indicate that 70% of "Manufacturing Industry" companies in the analysis achieved an increase in their intellectual capital during the period when the Quality Management System was in place. 12.50% of the companies in the sub-sector 'banks and private financial institutions' in the sector "Financial Institutions" achieved an increase in their intellectual capital during the period when they implemented a Quality Management System. Findings from the relevant tests and analyses support these results. Keywords: Intelectual Capital, Quality Management System, Structural Capital, Market Value/Book Value, Paired Samples t-test