Diyarbakır’ın toplumsal yapısı ve Diyarbakır halkının toplumsal kurumlara bakışı

Abstract

Toplumsal yapının ana bileşeni olarak toplumsal kurumlar, sosyolojinin başat çalışma alanlarındandır. Hızlı bir değişim ve dönüşümün yaşandığı Türkiye'de toplumsal kurumlar geçmişten tevarüs ettiği değerleri bünyelerinde barındırmaya devam ederken bir yandan da yoğun bir şekilde modern değerlerin istilasına maruz kalmaktadırlar. Çalışmamızda, Türkiye'deki bu genel yapı özellikleriyle birlikte göç, terör, şiddet, işsizlik, eğitimsizlik, yoksulluk gibi sosyal olaylardan etkilenen Diyarbakır halkının aile, ekonomi, siyaset ve din kurumlarına ilişkin görüşlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma teorik bilgilerle desteklenen betimsel nitelikli bir saha çalışmasıdır. Çalışmada öncelikle Diyarbakır'ın toplumsal yapısını tespit etmek için kaynak taraması yapılarak; toplumsal yapının unsurları ve bunların Diyarbakır'daki görünümleri hakkında bilgiler verilmiştir. Bu teorik arka planla desteklenen çalışmada, Diyarbakır'ın Kayapınar, Bağlar, Yenişehir, Sur, Ergani, Eğil ve Çermik ilçe merkezlerinde yaşayan, tabakalı örneklem yöntemiyle seçilen 18 yaş ve üstü 460 bireye anket uygulanmıştır. Çalışmanın güven aralığı %95, hata payı %4,57'dur. Elde edilen veriler, cinsiyet, yaş, eğitim ve gelir bağımsız değişkenlerine göre SPSS istatistik programıyla analiz edilerek yorumlanmıştır. Araştırmamızda Diyarbakır halkının aile kurumuna ilişkin tutumlarında, yaş düştükçe, eğitim ve gelir seviyesi yükseldikçe diğer gruplara nazaran daha liberal ve modern değerlere, yaş ilerledikçe, eğitim ve gelir seviyesi düştükçe, muhafazakâr ve geleneksel değerlere vurgunun arttığı bulunmuştur. Diyarbakır halkının ekonomi ve siyaset kurumuna ilişkin verilerinin analiz edildiğinde; gençlerin, eğitim düzeyi yüksek olanların hem ekonomi hem de siyasete ilişkin tutumlarında daha fazla oranda sol, sosyalist ve etnik kimliğe; orta yaş ve üzerindekilerle, eğitim ve gelir düzeyi düşük olanların ise muhafazakâr ve dini kimliklere vurgu yaptıkları görülmüştür. Din kurumuna ilişkin Diyarbakır halkının görüşlerine bakıldığında; yaş arttıkça, eğitim ve gelir düzeyi düştükçe dindarlığa ve dini değerlere vurgunun arttığı; yaş düştükçe, eğitim ve gelir seviyesi arttıkça dindarlığa vurgunun azaldığı, seküler değerlere vurgunun arttığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Diyarbakır, Toplumsal Yapı, Toplumsal Kurumlar, Değerler

Social institutions as the main component of the social structure are one of the principal field of sociology. While social institutions contain the values inherited from the past within their bodies, on the other hand they are heavily exposed to the invasion of the modern values in Turkey where a rapid change and transformation are experienced. In our study, together with the general structural features in Turkey, it was aimed to determine the views of Diyarbakir residents, affected by the social events such as migration, terror, violence, unemployment, lack of education, poverty; on the institutions of family, economy, politics and religion. This study is a descriptive field study supported by theoretical knowledge. Firstly, by making a literature review in order to identify the social structure of Diyarbakir; some information about the elements of the social structure and their appearance in the city was given. In the study supported by this theoretical background, stratified sampling method was used to select 460 respondents who are 18 years old and over and residing in the central districts of Kayapınar, Bağlar, Yenişehir, Sur, Ergani, Eğil and Çermik in Diyarbakır were surveyed. The margin of error is 4.57 % and confidence interval is 95% in the study. The obtained data was analyzed and interpreted by the SPSS program according to the independent variables of gender, age, education and income. In our study, related to the attitudes of Diyarbakir residents towards to the institution of the family, it was found that as the age decreases and the level of education and income rises, emphasis on more liberal and modern values increases compared to other groups. However, as the age rises and level of education and income decreases emphasis on traditional and conservative values increases. When the data related to people's views on the institutions of the economy and politics were analyzed, it was found that young people and the ones having a high level of education emphasize more on left wing, socialist and ethnic identity. However, the middle-aged ones and over and the ones having the low level of education and income emphasize on conservative and religious identities. When it comes to the views on the institution of the religion, as the age rises and level of education and income decreases emphasis on religiousness and religious values rises. In addition, as the age decreases and level of education and income rises, emphasis on religiousness decreases while emphasis on secular values rises. Keywords: Diyarbakır, Social Structure, Social Institutions, Values