Sağlık işletmelerinde zamana dayalı faaliyet tabanlı maliyetleme ve bir hastane uygulaması

Abstract

Günümüzde hızla değişen ekonomik, sosyal ve çevresel şartlarda, sağlık işletmelerinin kıt kaynakları daha etkin şekilde kullanması, başarılı maliyet ve kapasite yönetimi sağlaması için uygun araçlara sahip olmaları gerekmektedir. Sağlık işletmeleri bu araçlarla, sadece maliyet hesaplama ve kaynakları etkin şekilde dağıtmayı değil, başarılı bir yönetim anlayışının geliştirilmesini de hedeflemelidir. Bu bağlamda kullanılabilecek araçlardan bir olan zamana dayalı faaliyet tabanlı maliyetleme başarılı kaynak ve maliyet yönetimi için güçlü bir araç olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmanın amacı, sağlık işletmeleri için zamana dayalı faaliyet tabanlı maliyetleme modeli geliştirmek, geliştirilen modelin sağladığı faydaları, kolaylıkları ve kapasite yönetimindeki rolünü değerlendirmektir. Ayrıca geleneksel maliyet yöntemi ve FTM ile arasındaki farklıkları ve farklılıkların nedenlerini ifade etmektir. Bu amaçla çalışmada öncelikle faaliyet tabanlı maliyetleme, zamana dayalı faaliyet tabanlı maliyetleme, sağlık işletmelerinin ve sağlık hizmetlerinin özelliklerine ilişkin literatür taraması yapılmıştır. Daha sonra, özel bir hastanenin, hem poliklinik hem de ameliyat faaliyetlerinin yapıldığı ve en çok ameliyatın gerçekleştirildiği, genel cerrahi departmanı üzerinde çalışma yapılarak sonuçlar değerlendirilmiştir. Bu çalışma ile zamana dayalı faaliyet tabanlı maliyetlemenin, hastane işletmelerinde işletme yönetiminin, kaynak ve maliyet yönetimi amaçlarını gerçekleştirmesinde ve güçlü bir işletme yapısı oluşturulmasında etkin bir rol üstleneceği düşünülmektedir.

The health care sector needs to use its constricted sources more efficiently and have the proper instruments to lead a successful costing and capacity management in the rapidly changing socio-economic and environmental circumstances in recent years. Using these instruments, the health sector should also aim to develop a model of successful management as well as efficiently allocating the costing and sources. In this context, activity based costing considered as a potent instrument for succeeding source and costing management. In this thesis, it is aimed that, a model of time-driven activity based costing (TDABC) for the hospitals and to evaluate the advantages, uses, and the role in capacity management of that developed model. Moreover, it seeks for investigating the differences between the traditional costing method and the activity based costing (ABC) and the reasons that cause to these differences. To this end, firstly, activity based costing, time driven activity based costing, health businesses and the peculiarities of health services are reviewed on the academic literature. Secondly, the general surgery department of a private hospital, which shelters both for the policlinic activities and the most of the surgery operations, was used to conduct researches. This study reveals that the time driven activity based costing can play a significant role in the management of the hospitals, the management of source and costing, and in the constitution of a powerful business organization.