Kurumsal yönetim uygulamalarının turizm şirketleri üzerine etkileri : BİST örneği

Abstract

Uluslararası ticari sınırların ortadan kalkması, teknolojik gelişmelerin hızla artması ve güven ortamına duyulan ihtiyacın belirginleşmesi sonucu başta OECD olmak üzere bazı otoriteler yasal düzenlemeler yapmak durumunda kalmıştır. Türkiye'de ise Sermaye Piyasaları Kurlu (SPK) "Kurumsal Yönetim İlkeleri'ni" yayınlayarak güven ortamının oluşması, rekabet avantajının kazanılması, şeffaflığın ve sürdürülebilirliğin sağlanması adına bir takım çalışmalar başlatmıştır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, turizm işletmelerinde, yöneticilerin kurumsal yönetime bakış açıları ve çalışanların kurumsal yönetim algılarının ne düzeyde olduğunu belirlemektir. Araştırmanın alt amaçları ise; kurumsal yönetim uyum raporu yayınlayan turizm işletmelerinin kar ve öz sermaye yapılarında farklılıklar olup olmadığı ve kurumsal yönetimin uygulama sürecinin hangi düzeyde olduğu belirlemektir. Araştırmanın yöntemi, hem nicel hem de nitel araştırma yöntemine dayanmaktadır. Nicel araştırma yöntemi kapsamında anket tekniği; nitel araştırma kapsamında ise görüşme tekniği kullanılarak veriler elde edilmiştir. Çalışmada, doküman incelemesi kapsamında E-Views programı ve kurumsal yönetimin boyutlarını belirlemek amacıyla da yapısal eşitlik modeli kullanılmıştır. Bu çalışmanın evreni kurumsal yönetim raporları yayınlayan turizm işletmelerdir. Tam sayım yöntemi ile araştırmaya konu olan turizm işletmeleri listelenmiştir. Bu işletmeler Borsa İstanbul'da (BİST) işlem gören turizm şirketleridir. Adı geçen işletmeler, Kamuoyu Aydınlatma Platformu (KAP) Şirketler kategorisi altında BİST TURİZM (XTRZM) Endeksinde 01.05.2013 tarihi itibariyle işlem gören 9 şirkettir. İlgili bu işletme yöneticileri ile görüşme yapılmıştır. Ayrıca bu işletmelerde çalışan 250 iş görene ise anket çalışması uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda, kurumsal yönetim dört aşamada (farkına varma, benimseme, itibar ve uygulama) değerlendirilmiş ve turizm işletmelerinin kurumsal yönetimi benimsemiş olmalarıyla birlikte henüz sistemin getirdiği uygulamalara güven oluşmadığı belirlenmiştir. Ayrıca, bu işletmelerde çalışan iş görenlerin kurumsal yönetim uygulamalarını olumlu düzeyde algıladıkları tespit edilmiştir. Öte yandan, iş görenlerin cinsiyet, eğitim, yaş, sektörde çalışma süresi, işyerinde çalışma süresi, aylık gelir ve kurumsal yönetime ilişkin eğitim alma ile eşitlik, hesap verilebilirlik, şeffaflık ve sorumluluk boyut ortalamaları arasında fark olduğu anlaşılmıştır. Bununla birlikte; kurumsal yönetimi benimseyen turizm işletmelerinin karında anlamı bir farklılık bulunmazken, sermaye yapılarında önemli bir farklılığın bulunduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın kısıtı, çalışma alanının borsa İstanbul'da işlem gören turizm işletmeleri ile sınırlı olmasıdır.

Some authorities, OECD coming first, had to make legal regulations as a consequence of international commercial boundaries being removed, technological developments increasing rapidly, and the need for environment of trust becoming clear. As for in Turkey, stock exchange commission(SPK) has started a set of studies in the name of providing transparency and sustainability, getting a competitive advantage, comprising environment of trust by publishing "Corporate Governance Principles". In this regard, the aim of the study is to determine the levels of administrators' perspectives and perceptions of employees about institutional administration in tourism establishments. The other sub goal of the study is to determine whether there are differences in profitability and capital structures of tourism establishments which publish corporate governance compliance report and in which level the application process of institutional administration is. The research method is based on both quantitative and qualitative research method. Data is obtained by using questionnaire technique within quantitative research method, and interview technique within qualitative research method. In the study, E-views program in terms of document investigation and structural equation modeling to determine the dimensions of institutional administration are used. Target population of the study is the tourism establishments which publish corporate governance report. Tourism establishments that are subject of the study are listed by complete enumeration method. These businesses are tourism establishments that operate in Istanbul stock exchange. The businesses mentioned are nine companies that operate since 01.05.2013 in Borsa İstanbul (XTRZM) under the category of Public Disclosure Platform(KAP) Companies. The related business managers are interviewed. Also a questionnaire study is applied to 250 workers working in these businesses. As a result of the study, institutional administration is evaluated in four degrees, which are awareness, acceptance, dignity and application and it is stated that tourism establishments have accepted institutional administration, but trust on the applications the system brought isn't formed yet. In addition, it is determined that the workers working in these businesses perceive institutional management applications positively. On the other hand, it is understood that there are differences in the dimensional average of gender, age, working time in the sector, working time at work, monthly income, and getting education in institutional management and equality, accountability, transparency and responsibility of the workers. Along with this, it is determined that there isn't a significant difference within profitability of tourism businesses applying institutional method, while there is a significant difference within capital structures. The constraint of the study is that field of study is limited to tourism establishments operating in Borsa İstanbul.