Türk dilinde cevheri ek fiil

Abstract

Türk Dilinde Cevheri Ek Fiil adlı bu çalışmada cevheri ek fiilin Türk dilinin ekleşme dizisindeki mahiyeti ve cevheri ek fiil olarak kullanılan unsurların tarihî ve çağdaş diyalektlerde hangi şekillerde ve hangi teşkiller içinde kullanılabileceği ele alınmıştır. Cevheri ek fiil konusu birçok dilbilgisi çalışmasında ele alınmış olmasına rağmen bu unsurun Türk dilinin ekleşme dizisindeki işlevi yapı bakımından sorgulanmamıştır. Ayrıca, ekleşme bilgisi bakımından doğru bir analize tabi tutulmaması, cevheri ek fiil ile alakalı diğer dilbilgisi konularına da yansımış ve Türk dilinin yapısı bakımından tartışmalı bazı başlıkların tespit edilmesine sebep olmuştur. Cevheri ek fiilin Türk dilinin ekleşme dizisinde yerine getirdiği işlev, ismi anlamına bir müdahalede bulunmadan fiil kategorisine aktarmaktır. Cevheri ek fiil kategorisi bu işlevi yerine getiren +E(r)-, +D(I)(r)-, +B(O)(l)- ve +Ø- şekillerine sahiptir. Yapılan çalışmalarda, daha çok şekle bağlı bir bakış açısı benimsendiği için, cevheri ek fiil olarak kullanılan morfemlerin hangileri olduğu sağlıklı bir biçimde tespit edilememiştir. Gerekli sorgulamaları yaparak cevheri ek fiilin Türk dilindeki mahiyetini ortaya koymak için hazırladığımız bu çalışma 1. Cevheri Ek Fiil Kategorisi, 2. Cevheri Ek Fiilde Şekil, 3. Cevheri Ek Fiilde İşlev bölümlerinden oluşmaktadır. Cevheri Ek Fiil Kategorisi adlı bölümde, yapılan çalışmalarda konuyla ilgili verilen izahlar ve cevheri ek fiilin diğer dilbilgisi kategorileri ile olan ilişkisi tartışılmıştır. Bu tartışmalar neticesinde cevheri ek fiilin Türk dilinin ekleşme bilgisindeki yeri tespit edilmiştir. Cevheri Ek Fiilde Şekil bölümünde tarihî ve çağdaş bütün diyalektlerde cevheri ek fiil olarak kullanılan morfemlerin hangi biçimlerde görülebileceği ve bu şekillerin hangi eklerle beraber kullanılabileceği tanıklarıyla ortaya koyulmuştur. Cevheri Ek Fiilde İşlev bölümünde ise cevheri ek fiilde görülen şekil farklarının alt işlevler üretip üretmediği tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Cevheri Ek Fiil, Ekleşme Bilgisi, İşlev

In this study named "The Copula In Turkish Language", the property of copula in the paradigms of Turkish and the copulative forms with their affixations, in both historical and modern dialects, have been examined. Although the Turkish copula has been examined in many studies, it cannot be claimed that its function has been questioned in terms of structure. Besides, that the copula has not been analyzed thoroughly reflected to the other grammar issues which are related to the copula. Consequently, some researchers have attempted to build some oppositions which are not correct in terms of morphological structure of Turkish language. The function of copula in Turkish is to convert nouns into verbs without changing its meaning. The category of copula has the forms of +E(r)-, +D(I)(r)-, +B(O)(l)- and +Ø-. That the forms which are used with the function of copula have not been determined correctly results from a formalist point of view. The present study which was prepared to determine the property of copula in Turkish consists of three chapters; 1. The category of Copula, 2. The Copulative Forms, 3.The Function of Copula. In the first chapter, the explanations about the topic found in grammar studies and the relations of copula with the other grammatical categories have been examined. As a result of these examinations the place of copula in the morphological structure of Turkish language has been determined. In the second chapter, the copulative forms which can be seen in historical and modern dialects and their usages with the other suffixes have been put forward with the examples collected from historical and modern texts. In the chapter of "the function of copula", some debates have been made as to whether the allophones of copulas result in different functions.