Diaspora'da Ermeni kimliği ; Paris ve Halep örnekleri

Abstract

Osmanlı, Ermeni, Tehcir, Diaspora, Ermeni Diasporası, Soykırım, Kimlik. Diaspora Kimliği. I9.yüzyıla gelindiğinde Osmanlı Devleti çözülmeye başlamıştı. Çözülmeyi hızlandıran; savaş alanlarında kaybedilen topraklarla birlikte ekonomik düzenin bozulması, Batı modernleşmesinin yan ürünü milliyetçilik akımlarından etkilenen azınlıkların bağımsızlık adımlarına kadar uzanan çizgide oluşan hava etkin olmuştur. Ermeni Kimliğinin çizgilerini oluşturan Osmanlı millet sistemi, önceleri ideal bir yönetim modeli oluştururken, millet sisteminin sağladığı kurumsal mekanizma yardımıyla modernleşmeden etkilenen Ermeniler; uluslaşnıak için bağımsızlık adımlarını hızla atmaya başladılar. Ermeni Kilisesi 'nin merkezini oluşturduğu Ermeni milleti; önce meclisine, sırası ile Anayasa niteliği taşıyan nizamnamesine, sonra da eğitim işlerini organize eden eğitim komisyonlarına kavuşacaktır. Ermeni milletinin eğitim için okullar açması, öğretmen için Batıya öğrenciler göndermesi Ermeni aydınlanma ve bağımsızlık hareketinin adımlarını oluşturmuştur. Bağımsızlık hareketinin oluşumuna; Kilisenin yanma, Ermeni Siyasi Partileri ve dernekleri de eklenmiştir. Ermeni cemaatinin büyük kısmım oluşturan Gregorien Mezhebi, misyoner çalışmaları ile çatlamış, Katolik ve Protestan cemaat ortaya çıkmıştı. Önceleri bu oluşumlara karşı çıkan Ermeniler, bu etkileşim esnasında temasa geçtikleri dış güçlerle ilişkilerini düzenleyerek bağımsızlık yolunda kullanmışlardır. Ermeniler, I. Dünya savaşımn istedikleri bağımsızlık için zemin oluşturduğunu düşünüyorlardı. Doğu Cephesi'nde Ruslarla işbirliğine giren Ermeniler, Batı'da özellikle Fransız ordusunda lejyoner olarak Osm. Ordusuna karşı savaştılar. Bazı Ermenilerin de Osmanlı devletine sadık kalarak, savaşta; ön cephelerde, hizmetler de bulundukları görülüyordu. Ermenilerin Anadolu'nun içlerine kadar dağılmış olmaları ve Doğu cephesinde oluşturdukları tehlike göz önüne alınarak 1915 yılında tehcir edildiler. Diaspora'da Ermeni varlığının oluşumunu başlatan tehcir dolaylı bir nedendir. Diasporayı oluşturan Osmanlı vatandaşı Ermenilerinin bir kısmı; Ermenilerin tehcir edildiği toprakların kaybedilerek Fransız mandasına verilmesi neticesinde oluşmuştur.Diğer bir kısmı da Mondoros mütarekesi sonucunda imzalanan ve hayatiyet kazanmayan Sevr anlaşmasına güvenerek Ermeni devleti kurma peşine düşmüşlerdir. Bu ideali gerçekleştirme uğruna İşgal devletleri ile işbirliğine giren Ermeniler, bir zamanlar dost ve komşu oldukları Müslümanlara zulüm yapmışlardır. Ancak İşgalci devletlere karşı verilen Türk Milli Mücadelesinin başarısı karşısında Anadolu'yu boşaltan işgalci düşmanlarla birlikte Ermeniler de Anadolu'yu terk etmişlerdir. 1922 sonrası Anadolu'da çok az bir Ermeni kalmıştır. Diğer Ermeniler Suriye-Lübnan merkezli Arap dünyasında, Fransa'da, Amerika'da ve Rusya'da Ermeni diasporasını oluşturmuşlardır. Diaspora Ermenilerinin bu yeni yaşamında kimlik sorunları ortaya çıkmıştır. Kimlik sorunlarını aşabilmek için diaspora Ermenileri yeni bir kimlik inşasına girmişlerdir. Kimlik inşasında gerekli olan tarihi geçmişle bağ kurma ihtiyacım Türkiye ile gidermişlerdir. Kimlik bunalımının neden olduğu ötekine ve tarihe duyulan ihtiyacın giderilmesinde Türk düşmanlığı çerçevesinde soykırım mit'i üretilmiştir. Kültürün üretildiği alan dil'dir. Kültürel üretim için Türk dili kullanılarak hem süreklilik sağlanmış hem de tarihi geçmişle ihtiyaç olan bağ kurulmuştur. Bu sorunların ana sorumlusu tuttukları Türkler soykırımla suçlanmıştır. Diaspora Ermenilerinin dünyaya soykırımı kabul ettirme mücadelesi aynı zamanda asimilasyona karşı koruyucu kalkan görevi yapmıştır. Ermenilerin bin yıla yakın birlikte yaşadıkları Türklerden kültürel olarak etkilenmişlerdir. Bu etkilenmenin sonucunda içselleştirdikleri Türk kültürünü yaşatmışlar, özellikle Türk dilini kullanmaya devam etmişlerdir. Diaspora'da Ermeni kimliği; Soykırım mit'i etrafında örgülenen Türk düşmanlığı ve Türk kültürel değerlerinin taşıyıcı özelliği olan Türkçe ile sürdürüldüğü görülmüştür.

Ottoman, Armenian, exile, diaspora, Armenian diaspora, genocide, identity, diaspora identity By the nineteenth century the Ottoman empire had already started to decline. What gave impetus to this process is the weakness and disorder of the economy as a result of losing land by the defeats in the wars, and the nationalist movements of minorities seeking independence with the effect Western modernism. While Ottoman millet system which defined the Armenian identity, represented an ideal model of government before, the Armenians which were affected by modernization through the help of institutional mechanisms provided by millet system, began to move rapidly towards independence to become a nation. Thus, Armenian millet in the center of which the Church took place, acquired one after another, its parliament, and its nizamnâmah which had a character of constitution, and then its educational commissions which organized the education. It was the steps of Armenian enlightenment and Armenian independence movements that Armenian millet founded schools for education and sent students to the West to be educated as teachers. Besides the Church's activities, Armenian political parties and associations took part in this structure too. However, Armenian community which belongs to the Gregorian sect in majority, split into different sects and new communities like Catholics and Protestants appeared as a result of missionary activities. While Armenians opposed these new groupings before, then they favoured to use their relations with foreign powers with whom they get in touch through these sectarian groupings, in the way of independence. The first world war gave the Armenians the proper opportunity for independence. While they cooperated with russians in the East, they served as legionnaires in the French army in the west and fought against Ottoman army. Armenians suffered about 180,000 casualties in the fight against Ottomans. And considering their challenge in the eastern front and their widespread location within the different parts of Anatolia, they were sent to exile in 1915. Indeed the exile is an indirect cause for the formation of Armenian community in Diaspora. In fact some part of Ottoman Armenians left the country because their lands were put under the French mandate after they were exiled; and some others first cooperated with the Occupiers depending on the treaty of Sevres which was signed following the Mondros armistice treaty, and which wouldn't find any realization, and oppressed their muslim neighbours whom once they were friends, and then had to leave the country with the Enemy as a result of Turkish Salvation War. There were very few Armenians in Anatolia after 1922. Some Armenians were located in Arap world, especially in Syria and Lebanon; some others formed the Armenian Diasporas in France, USA and russia. New identity problems appeared in this new life of Armenians in Diaspora, and they began to create a new identity to overcome these identity problems. They met the need to contact with their history which they needed in the creation of identity through Turkey. They created a genocide myth around Turkish enmity to meet the need for the history and the need for 'the other' which was caused by the identity crisis. And they used Turkish language to maintain the continuity and to help the contact with the historical past, when the language within which they created their culture didn't suffice for this. They accused Turks whom they took as the main responsible of their problems, with genocide. The efforts of Armenians in Diaspora to make the world accept the genocide functioned as a shield against the assimilation at the same time. However the enmity, it has been seen that the Armenians continued their cultural similarities with Turks with whom they lived nearly a millenium, and continued to use Turkish language. XI