Neo-liberal değişim sürecinin akademisyenlerin çalışma hayatına etkisinin bir vakıf üniversitesi’nde örnek olay yöntemi ile incelenmesi

Abstract

Bu tezin konusu, beyaz yakalı bir çalışan olarak akademisyenin çalışma yaşamıdır. Tez, kuramsal iki bölüm ile örnek olay araştırmasının yer aldığı bölüm olmak üzere toplam üç bölümden oluşmaktadır. Tezin amacı, neo-liberal dönem olarak adlandırılan süreçte, üniversitenin yaşadığı dönüşümün, akademisyenlerin çalışma yaşamını nasıl etkilediğini ve ne gibi sonuçlar doğurduğunu anlamaktır. 1980?lerde başlayan bu dönüşüm sürecinin kaynakları olarak, bir ekonomi-politik olan neo-liberalizm ve görünümleri ile tüm dünyayı teknolojik, ekonomik, politik ve kültürel alanda kuşatan küreselleşme ve etkileri temel alınmıştır.Çalışma sosyolojisi alanına katkı sunmayı hedefleyen bu araştırmada, neo-liberal değişim/dönüşüm sürecinin etkisindeki kurumsal yapının akademisyenler tarafından nasıl anlamlandırıldığı ve akademik çalışma pratiklerinin kurumsal yapıdan nasıl etkilendiği, iki kısımda analiz edilmektedir. Bir anlamda dünyadaki değişim paralelinde akademisyenlerin çalışma hayatında ülkemizde yaşanan değişime odaklanan bu örnek olay incelemesi, üçleme (triangulation) yöntemiyle güvenirliliğini arttırmakta ve eleştirel konumunu düşünümsellik kavramı ile ifade etmektedir. Tezin kuramsal tartışması ve örnek olay araştırması akademisyenin çalışma hayatının kurumsal politikalar ve yönetsel uygulamalar yoluyla değişime zorlandığını göstermektedir. Araştırmada ayrıca akademik çalışanların, giderek ticarileşen ve piyasa mekanizmasına hizmet eden bir kurumun bünyesinde özgürlüklerini ve özerkliklerini koruyarak kimliklerine sahip çıkabilmeleri için öncelikle düşünümsel olmaları gerektiği açığa çıkmıştır. Bu tez, akademisyenlerin kendilerini çevreleyen güç odaklarına rağmen örgütlenmelerinin, mesleğin geleceği için önemli olduğunu iddia etmektedir. Aksi halde, güvencesizliğin hakim olduğu bugünlerde, kendi fildişi kulelerinde yaşamayı uman akademisyenler, güç yapılarına meydan okuyamayacak ve topluluk olarak sahip olduklarını kaybedebileceklerdir. Daha açık bir ifadeyle, yükseköğretim alanındaki bu dönüşümün nesnesi olmak istemeyen akademisyenlerin özne olmayı başarmaktan başka bir alternatiflerinin olmadığı anlaşılmaktadır. Anahtar kelimeler: akademik çalışan (akademisyen), üniversite, neo-liberalizm, küreselleşme

The subject of this thesis is the working life of academics as a white collar employee. The thesis includes three main chapters. The first two chapters are composed of theoretical discussions, whereas the third part contains a case study. The conceptual instruments which give the thesis an explanatory power are neo-liberalism, which is a political economy that has been adopted since the 1980s and the fact of globalization that encompasses the whole world in technological, economic, political and cultural sense. The object of the thesis is to understand how the transformation of the university, during neo-liberal age, has affected the working lives of the academics and the consequences of this transformation. Here we give a brief history of the Turkish Higher Education and then discuss the reflections of neo-liberalism in higher education with a case study. In this research we aim to make contributions to the field of sociology of work. In our research, we focus on how the institutional structure under the influence of neo-liberal change/transformation is given sense by the academics and how the academic work practices are influenced by the institutional structure. The reliability at the analysis is enhanced with the method of triangulation and reflexivity as an approach of critical view. The theoretical discussions and the case study are revealed that the working life of the academics is compelled to change by the institutional politics and managerial practices. The study shown that academics should be reflexive in principal to secure their identity and protect their autonomy and liberty in institutions much more serves to the market force. The thesis agues that academics should act and engage in their surrounding power structures in an organized way. Gone by the days of secure, respected academics live in his/her ivory tower as long as s/he does not challange power structures. If academics do not want to be an object of ongoing transformation in the field of higher education, they have no alternative but to acquire a role of subject.