Yeni toplumsal hareket olgusu ve Türkiye’de 1980 sonrası yeni toplumsal hareketler

Abstract

İdeoloji, insanın hayata ve dünyaya bakışını her yönüyle belirleyen dünya görüşüdür. Yaşadıkları hayattan, içinde bulundukları toplumsal, kültürel, iktisadi, siyasi ve hukuki sistemden memnun olmayan bireyler; bunları değiştirmek için çıkış yolları ararlar. Mevcut sisteme alternatif bir sistem önerisinde bulunan ideolojiler, bu insanlar için bir umut haline gelir. Bir ideolojinin doğruluğuna ve haklılığına inanan insanlar onu toplumsal ve siyasal yaşama her yönüyle hakim kılmak için harekete geçerler. Muhalif ideolojik hareketin iktidar yolundaki başarı umudu arttıkça kitlelerin ona olan katılım ve desteği de artar.İdeolojik çekişmelerin yüksek yoğunlukla yaşandığı on dokuz ve yirminci yüzyıllarda toplumsal hareketler genellikle bu ideolojilere bağlı olarak gelişmiştir. Sistemden rahatsız olan kitleler muhalif ideolojilere bağlı toplumsal hareketlere katılırlarken, sistemden memnun olan kitleler de onu savunma rolü üstlenen muhafazakâr toplumsal hareketlerde yer almışlardır.SSCB?de ve diğer Doğu Bloku ülkelerindeki yönetim ve uygulamalar, sosyalist hareketler üzerinde zamanla hayal kırıklığı meydana getirmeye başlamıştır. Sonuçta Batılı ülkelerde sisteme SSCB güdümünden ve hem sosyalist ideolojiden hem de diğer ideolojilerden bağımsız olarak itiraz eden hareketler gelişmeye başlamıştır. Yeni toplumsal hareketler olarak adlandırılan bu hareketlerin ortaya çıkışı için 1968 yılı önemli bir köşe taşı olmuştur.Yeni toplumsal hareketler; bireysel özgürlükleri öne çıkaran, sistemin bütününü alternatif başka bir sistemle değiştirmek yerine lokal talepler etrafında gelişen hareketlerdir. Bu hareketlerin Türkiye?de gerçek anlamda çıkışa geçişi 1980 sonrasında başlamıştır. Askeri darbenin tüm ideolojik hareketleri baskı altına almasından sonra yeni toplumsal hareketlerin gelişimi için alan açılmıştır. 1991?de dünyada sosyalist Doğu Blokunun dağılması ve 1997 sonrasında Türkiye?de sistem karşıtı İslamcı hareketlerin etkisizleştirilmesi, muhalefet alanının büyük ölçüde yeni toplumsal hareketlere kalmasını sağlamıştır. Günümüzde dünyada olduğu gibi Türkiye?de de en fazla öne çıkan yeni toplumsal hareketler; ekoloji hareketi, anti-atom enerjisi hareketi, küreselleşme karşıtı hareket, barış hareketi, kadın hareketi ve marjinal cinsel kimliklere dayalı hareketlerdir. Anahtar kelimeler: Yeni toplumsal hareketler, sistem karşıtı toplumsal hareketler, muhafazakâr toplumsal hareketler, ideoloji, Türkiye, sivil toplum, agoni.

Ideology is the world view determining man?s perspective to the life and world with every aspect of it. Individuals who aren?t happy with the life they lead, social, cultural, economic, political and legal systems they are in, seek ways out to change all these. Ideologies which suggest an alternative system to the current system become a hope for these people.People who believe the accuracy and legitimacy of an ideology take action to make it dominate on social and political life with every aspect of it. As the ideological movement?s prospect of success to the power rises up, The masses participation and support rise up.During the 19th. and 20th. centuries when the ideological fights were at the top level, social movements usually flourished depending on these ideologies. The masses disturbed by the system joined the social movements connected to the opposing ideologies. On the other hand, The masses who were happy with the system took part in conservative social movements assuming a defense role.Governance and practice in USSR and other eastern black countries had begun causing disappointment on socialist movements in time. Finally in western countries, movements objecting the system begun flourishing. These movements were not connected to the USSR guidance. The year 1968 was the turning point of these movements that were called ?new social movements?.New social movements graw up depending on the local demands. They put forward individual freedom and reject another alternative system. These movements appeared in Turkey after 1980. After the military coup had suppressed all ideological movements, new social movements flourished more easily. New social movements became stronger after the socialist block was disintegrated in 1991 and anti-islamist movement in Turkey were passivated after 1997.Today, Both in the world and in Turkey the most noticeable movements are the ones based on ecological, anti-atom energy, anti-globalization, peace, women?s movements and mariginal sexual identities. Keywords: New social movements, anti-systemic social movements, conservative social movements, ideology, Turkey, civil society, agony.