Servet-i Fünun romancılarının romanlarında tasvir

Abstract

Servet-i Fünûn Romancılarının Romanlarında Tasvir? adı altında ele aldığımız doktora tezinde, ?tasvir? kavramından haraketle, Servet-i Fünûn romancılarının (Hâlid Ziya, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit, Safveti Ziya) eserlerindeki tasvir kullanımları tespit edilmeye çalışılmış; bu dönem romancılarının romanlarında ?tasvir?in de ?tahkiye? kadar önemli bir yapı kurucu unsur olduğunun ortaya konulması amacıyla, eserlerden hareketle değerlendirmeler yapılmış; bu dönem romancılarının eserlerindeki tasvirlerarası benzerlikler ve farklılıklar da dikkate alınarak bütüncül bir gözle ortaya konulmuştur.Türk Edebiyatı'nda 1896-1901 yılları arasını kapsayan Servet-i Fünûn Dönemi, batılı anlamda romana açılımın tam anlamıyla başladığı bir dönemdir. Bu dönem romancıları aldıkları eğitimleri, etkilendikleri akımları, sanat zevklerini ve tabiatı farklı duyuş ve algılayış tarzlarını, bu dönemde ve sonrasında ortaya koydukları eserlerindeki tasvir sahnelerine de yansıtmışlardır.Biz ?tasvir? kavramının, bu dönem romancılarının romanlarındaki tezâhür biçimlerini ve işlevlerini incelemeyi ve bu eserlerde ?tasvir?in de ?tahkiye? kadar önemli bir yapı kurucu unsur olduğunu ortaya koymayı gâye edindik.Bu amaçla çalışmamızın ilk bölümünde ?tasvir? kavramı ele alınmıştır. ?Tasvir? kavramıyla ilgili olarak gerek sözlüklerde, gerek ansiklopedilerde, gerekse çeşitli çalışmalarda (makale, kitap vs.) birbirine benzer ya da kısmen farklı tanımlamalar ve yaklaşımlarda bulunulmuştur. Bu tanımlama ve yaklaşımlardaki farklılıklar, tasvir kavramının sadece edebiyat alanında değil, güzel sanatlar, felsefe, sosyoloji hatta pedagoji gibi alanlarda da önemli bir yer işgal etmesinden kaynaklanmaktadır. O yüzden çalışmamızda, bizi doğrudan doğruya ilgilendiren roman alanındaki `tasvir' ile ilgili bakış açıları olsa da, diğer alanlardaki tasvir yaklaşımları da, çalışmamızın bütünlüğü açısından ortaya konulmuştur.Servet-i Fünûn romancılarının romanlarında, neslin temlerinin, dil ve anlatım özelliklerinin, realist ilkelerinin, kısacası neslin sanat anlayışının bilinçli bir biçimde tahkiye ile beraber tasvir kullanımlarında da ortaya konulduğu görülür. Bu dönem romancılarının eserlerindeki tasvir kullanımları, çalışmamızın ikinci bölümünde ?1.İnsan Tasviri a.Fiziksel Tasvir ve Portre b.Ruhsal Tasvir ve Portre, 2.Mekân Tasviri a.Dış Mekân Tasviri b.İç Mekân Tasviri c. Cisim Tasviri, 3.Zaman Tasviri, 4.Tablo? sınıflandırması altında incelemeye tâbi tutulmuştur.?Servet-i Fünûn Romancılarının Romanlarındaki Tasvirlerarası İlişkiler ve Çelişkiler? isimli üçüncü bölümde, eserlerdeki bazı benzer ve farklı noktalara dikkat çekilmiş; ?Sonuç ve Değerlendirme? kısmı ile de çerçeve tamamlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Tasvir, Roman, Servet-i Fünûn

In this doctoral dissertation titled ?Description in the Novels of Servet-i Funun Novelists??, use of description in works of this period's novelists' (Halid Ziya, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit, Safveti Ziya) is analyzed. In order to reveal that narration is an important structure founding element, evaluations are made about the works of this period's novelists', similarities and differences between descriptions in them have been presented with a holistic approach.In Turkish Literature, during Servet-i Funun period, which takes place between 1896 and 1901, novels were written in a true western fashion. Novelists reflected their educational backgrounds, trends that influenced them, pleasures of art, and perception of nature, on to their works.We aimed to analyze the appearences and functions of the concept of "description" used in novels of this period's novelists' and to reveal that the "description" is a structure founding element as important as the "narration".With this aim, "description" is analyzed in the first section of our work. There are similar or slightly different definitions and approaches about "description" concept in dictionaries, encyclopedias, articles, and books. The reason of these differences is that description concept occupies an important place not just in the field of literature but also in fine arts, philosophy, sociology, even in pedagogy. Hence in our work, approaches to description in other fields are also presented to keep the integrity of our work.In novels of Servet-i Funun novelists?, it's obvious that language and expression characteristics, realist principles, understanding of art of the period are put forth in use of narration together with description in a conscious way. The use of description in novels of this period?s novelists? is analyzed under the second section of our work.In the third section titled "Relations and Contradictions Between Descriptions in Novels of Servet-i Funun Novelists?", we point to some similar and different aspects in the works, and the framework is completed with the section ?Conclusion and Evaluation?.Key words: Description, Novel, Servet-i Funun