Belediyelerde stratejik planlama sürecinde dikey ve yatay entegrasyon : İstanbul örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı, yeni kamu yönetimi düşüncesi ekseninde 2002 yılından sonra Türkiye'de yapılan reformlar ile getirilen stratejik planlama uygulamasının, belediyeler ekseninde dikey ve yatay düzlemde ortaya çıkardığı entegrasyon sorununu, İstanbul örneğinde tartışarak (dikey düzlemde üst ölçekli planlar; kalkınma planı, hükümet programı, orta vadeli program, orta vadeli mali plan, yıllık program, bölge planı ve çevre düzeni planı; yatay düzlemde ise büyükşehir belediyesi stratejik planı, il özel idaresi stratejik planı ve büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde yer alan ilçe belediyelerinin stratejik planları); bu sorunların giderilmesine dönük bundan sonra atılması gereken adımlarla ilgili öneriler sunmaktır.Bu kapsamda çalışma beş bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde stratejik planlama kavramının teorik çerçevesi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde belediyelerde stratejik planlama sürecinin teorik çerçevesi üzerine yoğunlaşılmıştır. Burada belediye kavramının Türkiye'deki gelişim süreci ile yeni kamu yönetimi düşüncesi etkisiyle yönetsel alanda yapılan reformlar ışığında yerelleşme ve belediyelerde stratejik planlama süreci ele alınmıştır.Üçüncü bölümde Türkiye'deki yerel yönetim sistemi açısından stratejik planlar yapılırken dikey ve yatay düzlemde ele alınması gereken planlar anlatılmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde Türkiye'nin iktisadi, siyasi, sosyal, kültürel, teknolojik vb. alanlarda en fazla ön plana çıkan metropoliten alanı durumunda bulunan İstanbul göz önünde bulundurularak, stratejik planlamada dikey entegrasyona dönük sorunlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda dikey düzlemde kalkınma planları, hükümet programları, orta vadeli program, orta vadeli mali plan, yıllık program, bölge planı ve çevre düzeni planı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Stratejik Planı ile karşılaştırmalı ele alınmış ve planlamada ortaya çıkan uyumsuzluğun nedenleri hukuki ve yönetsel, yönetim kültürü ve zamanlamadan kaynaklı sorunlar olarak ayrı ayrı irdelenmiştir. Burada başlıca sorunlar; yönetimi stratejik olarak planlayacak düzenlemeler yürürlüğe girmeden yeni planlama sisteminin uygulamaya koyulması ve kamu idareleri ile belediyeler için benimsenen stratejik planlama yöntemi ile stratejik planlamanın denetiminde benimsenen sistem ve anlayış olarak tespit edilmiş ve bu sorunlara dönük çözüm önerileri İstanbul örneğinde tartışılmıştır.Beşinci bölümde ise yine stratejik planlamada yatay entegrasyon hususu İstanbul düzleminde ele alınmış ve İstanbul İl Özel İdaresi Stratejik Planı, İstanbul sınırları içerisinde yer alan ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi vizyonunda yapılan vurgular göz önünde bulundurulmak kaidesiyle belli başlı ilçe belediyelerinin stratejik planları, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Stratejik Planı ile karşılaştırmalı ele alınmıştır. Bu bölümde de yatay düzlemde ortaya çıkan entegrasyon sorunu hukuki ve yönetsel ve yönetim kültüründen kaynaklanan sorunlar olarak ayrı ayrı değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Burada başlıca sorunlar; yönetime stratejik olarak yaklaşılmadan yeni planlama sisteminin uygulamaya koyulması ve kamu idareleri ve belediyeler için benimsenen stratejik planlama yöntemi ile stratejik planlamanın denetiminde benimsenen sistem ve anlayış olarak tespit edilmiş ve yine İstanbul örneğinde bu hususlara dönük çözüm önerileri tartışılmıştır.Son olarak İstanbul göz önünde bulundurularak belediyelerde stratejik planlama sürecinde dikey ve yatay düzlemde karşılaşılan entegrasyon sorununa dönük genel bir değerlendirme yapılmış ve alınması gereken tedbirler sıralanarak çalışma tamamlanmıştır.

The aim of this study is to discuss at the level of Istanbul (vertically upper scale plans, development plan, governmental plan, medium term plan, medium term financial plan, annual plan, area plan and environmental plan, and horizontally metropolitan municipality strategic plan, special provincial administration strategic plan and strategic plans of district municipalities within metropolitan municipal borders) the integration problems at vertical and horizontal levels of municipalities axis posed by the strategic planning implementations brought by the reforms made after 2002 in Turkey within the scope of new public administration approach and to offer proposals relating to the steps to be taken to eliminate these problems.The study is composed of five parts. The first part dwells upon the theoretical frame of strategic planning concept. The second part handles the theoretical frame of strategic planning process at municipalities. The development process of municipality concept in Turkey; the localization and the strategic planning process of municipalities in the light of the reforms in administrative fields with the effect of new public administration approach are elaborated in this part.The third part evaluates the to be taken into consideration at vertical level and provincial special administration at horizontal level while preparing strategic plans in accordance with local government system in Turkey. The fourth part labors to identify the problems towards vertical integration in strategic planning taking Istanbul into consideration as Istanbul is the most prominent metropolitan city in economic, political, social, cultural, technological etc. fields. In this context the development plans, government programs, medium-term program, medium-term financial plan, annual program, regional plan and environmental plan are studied at vertical level comparative to Istanbul Metropolitan Municipality Strategic Plan and the said problems were studied separately as the problems originating from legal and administrative, management culture and temporal causes.The fifth part deals with the subject of horizontal integration in strategic planning at Istanbul level. Istanbul Provincial Special Administration Strategic Plan and the strategic plans of certain district municipalities, taking the emphasis made in the vision of Istanbul Metropolitan Municipality into consideration, are studied and compared to Istanbul Metropolitan Municipality Strategic Plan. The integration problems at horizontal level are studied separately as the problems originating from legal and administrative and management culture. In this part, integration problem which occurs in the horizontal level has been examined as legal, administrative and administrative culture problems separately. Main problems here are putting into practice some new practical systems without strategically handling administration and the system and understanding of strategic planning adopted for public administration and municipalities as well as the strategic planning supervision. In addition, solution offers are discussed regarding these issues in the example of Istanbul.Finally, the study is concluded by offering the measures to be taken against the integration problems at vertical and horizontal levels in strategic planning process within the framework of Istanbul.