XVI. yüzyılda Osmanlı hakimiyetinde Ohri Livası

Abstract

Balkanlar Osmanlı Devleti açısından her zaman önem arz eden bir bölge durumunda olmuştur. Kuruluş devrinden itibaren sistemli ve kapsamlı bir yerleşime tabi tutulan bölgede Osmanlı idaresi ile meydana gelen değişimin ortaya konması bu manada önemli bir gerekliliktir.Bu çalışmanın amacı, Osmanlı Devletinin Balkan hâkimiyeti ile birlikte bölgede değişen ve gelişen fiziki unsurların tespitidir. Ayrıca Osmanlı şehirciliği bağlamında Makedonya'nın Ohri şehrindeki Müslim-Gayrimüslim unsurların yerleşik düzenleri, nüfusları, iktisadi faaliyetleri hakkında bölgesel tespitler yapmaya çalışmaktır.XVI. yüzyılda Balkanlar büyük ölçüde fethedilmiş ve artık Osmanlı şehirciliği bir karakter olarak bölgeye hâkim olmuştur. Bu çalışma bahsi geçen şehir karakterinin özellikle Ohri şehri özelindeki tezahürünü bu dönemdeki haliyle ortaya koymayı amaçlamıştır. Bir diğer amaç ise; Osmanlı Devletinin özellikle fetih sürecine girişiyle birlikte başlattığı tahrir geleneği sayesinde; tahrir dokümanları, arşiv vesikaları ile birlikte yerli ve yabancı araştırmacıların eserlerinin de tetkik edilmesiyle, bölgedeki siyasal ve sosyo-kültürel durumu tespit edebilmektir.Çalışmanın kapsamı yukarıda bahsedilen yüzyıl içerisinde Ohri şehrinin sosyal, kültürel ve iktisadi durumu ile sınırlıdır. Ayrıca çalışmanın kullanılan kaynaklar noktasında aldığı şekil, günlük hayata dair sübjektif verilerden oluşmaktan öte daha çok tahrir defterleri ve diğer arşiv dokümanlarının izin verdiği ölçüde istatistikî bir döküm şeklindedir. Yer isimleri, iktisadi veriler ve tablolar ile bazı nüfus grafikleri bu istatistikî dökümün bir sonucudur. Elde edilen veriler ışığında; Osmanlı idaresinin, Makedonya ve Ohri bölgesine ne zaman ve ne şekilde yerleşmeye başladığı, şehrin fethi sonrasında meydana gelen fiziki değişim ve halkının sosyal yapısında meydana gelen değişim süreci ve Osmanlı klasik döneminde Ohri merkezi ve taşrasında iktisadi hayat aydınlatılmaya çalışılmıştır.Çalışma sonunda, bölgenin fethi sonrasında zamanla artan Müslüman nüfusun ağırlıklı olarak gayrimüslimlerin nüfusunun oluşturduğu denge, bölgedeki Osmanlı hâkimiyetinin sona erişine kadar devam etmiştir. Ayrıca iktisadi yaşamın temelini bölgede yer alan ve Avrupa için de son derece önemli olan Ohri Gölü ve beraberinde gelişen hayvancılık ve fiziki şartların elverdiği ölçüde tarımın oluşturduğu net bir şekilde görülmekle birlikte ürünlerin çeşitliliği şehrin akarsu ve fiziki özelliklerinin parçalı bir yapı gösterdiğine işaret etmektedir.

Balkans has always been an important region for Otoman Empire. In the region which was dedicated to a systematic and extended settlement since foundation phase, it is necesary to indicate the change in Otoman rule.The purpose of this study is to indicate changing and developing physical phonemena in the region with Ottoman rule in Balkans. ıt is also aimed to make regional observations about muslim and non-muslim communities' settlement, population and financial activities in Ohri, Macedonia with Ottoman urbanisation concept.Balkans was mostly conquered in 16th century and Otoman city planning took over the region as an important power. The current study aimed to state the city planning style especially in Ohri. Another purpose of the current study is to indicate political and socio-cultural situation by focusing on the works of foreign researchers, Tahrir documents and writing of Tahrir documents for this region especially with rise of Ottoman conquest process.The content of the study is limited to the situation of the city in the mentioned century. Also,the study is based on statistical data and manuscripts. Subjective data related to daily life was ignorized. Local place names, financial data, artworks and some population graphics are the results of this statistical document. In the light of current data, it was understood how Ottoman rule took part in Ohri region and Macedonia. After the conquest of this area, financial and social changes were tried to be shown with this research. Financial life was tried to be illuminated in Ohri city center and suburbs.At the end of the study, the population balance between muslims and non-muslims lasted till the end of the rule of Ottoman Empire in the mentioned area. Lake Ohri which is inside of financial life and important for Europe, animal breeding and farming can be seen clearly in this study.