Türkiye’de özürlü dostu istihdam politikaları (durum analizi ve öneriler)

Abstract

Doğuştan veya doğum sonrası savaş, trafik kazası, iş kazası, hastalık, doğal afetler gibi nedenlerle özürlü nüfus oranı genel nüfus içerisinde artmaktadır. Ülkemizde 2002 yılında özürlülerin sayısı ve özür türlerini ölçmek amacıyla yapılan Türkiye Özürlüler Araştırması sonucunda özürlülerin sayıları ile bunların istihdam oranlarını karşılaştırdığımızda büyük bir uçurum olduğu görülmüştür. Ülke nüfusunun %12.29'u özürlü konumundadır (yaklaşık 8.500.000). Yine çeşitli nedenlerden dolayı özürlülerin %78,29'u yani yaklaşık 6.654.650'si iş piyasasının dışındadır.Bu durum özürlülerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir faktördür. Özürlülerin istihdamı ekonomik ve sosyal boyutu nedeniyle büyük önem kazanmaktadır. Ekonomik olarak baktığımızda, özürlülerin özürlerinden kaynaklanan nedenlerden dolayı sağlık, tedavi ve bakım giderleri özürlü olmayan vatandaşlara göre daha yüksektir. Bunun yanı sıra özürlüyü tek başına değerlendirmek de yanlıştır, özürlülükten özürlü çocuğa sahip aileler de etkilenmektedir. Sosyal boyutuyla özürlü istihdamı, özürlü vatandaşların bir şeyler üretmesini, kendi kendine yetebilmesine ve toplumla kaynaşmasına katkı sağlayacaktır.Özürlülerin istihdamı noktası ise toplumda özürlülük bilinç düzeyi ile alakalıdır. Özürlülük bilinç düzeyi, özürlülerin eğitim haklarının sağlanması, özürlülere uygun iş dizaynı, bilinçli işveren ve kamu politikaları ile ülkenin genel ekonomik sosyal düzeyine bağlı olarak her ülkede farklı boyutlarda gerçekleşmektedir.Bu tezin ana amacı, özürlülerin istihdamını arttırmak için somut öneriler sunmaktır. Çalışmada elde edilen teorik ve deneysel bulgular, ülkemizde kota sisteminin yeniden düzenlenmesine ve özürlüler ile ilgili toplumsal bilincin oluşturulması gerekliliğine vurgu yapmaktadır. Ayrıca yüksek özür oranına sahip özürlülere yönelik korumalı ve evde istihdam yöntemlerinin geliştirilmesi gerekliliğini göstermektedir.

Because of the reasons such as inborn or postnatal war, traffic accident, occupational accident, disease, natural disaster, disabled population rate has been increasing in general population. In our country according to the ?Turkey Disabled Survey? which was aim to research number of disableds and types of their handicaps in 2002, it?s seen that there has been great gap between disableds? number and their employment rate. 12.29 percent of our country?s population is disabled ( around 8.500.000). Also because of different reasons 78,29 percent of disableds, in other words 6.654.650 disableds are out of active labour market.This situation is one of the negative factor for disableds? life quality. Employment of disableds has been getting more important because of its economical and social dimension. When we look at economical side, owing to their handicaps disabled persons? health, cure and treatment costs are more higher than non-disabled persons. Also considering disabled being alone is false because, disableds? families are also affected from disability. With social dimension of disableds? employment will provide disableds to produce something, become self-sufficient and become one of the part of the society.The employment of disabled people is about disability consciousness level of society. Disability consciousness level is different dimension in every country, depending on country?s general economical, social level and providing disables education rights, convenient work design for disableds, conscious employer and public policies.The main purpose of this thesis represents suggestions to increase the employment of handicapped. Collected theoretic and empirical data imply two points. First point is about quota systems. According to collected data Turkish state must restructure quota system. Second point is regarding about social consciousness. In Turkey, state, education intuitions, civil organizations and trade union must help to create social consciousness.