Milli kimlik inşa stratejileri : Türkiye örneği 1839-1946

Abstract

Kimlik ve bu bağlamda milli kimlik kavramları günümüz sosyal bilimler literatürünün en önemli konu başlıkları arasında yeralmaktadırlar. Milli kimlikler tarihin belli bir sürecinde inşa edilmişlerdir. Dünyanın her yerinde milli kimliklerin inşası aynı çerçevede gerçekleşmemiştir. Ülkelerin ulus-devletleşme süresinden, ekonomik gelişmişlik ve toplumsal homojenlik bakımına kadar birçok faktör, farklı inşa stratejilerinin uygulamaya konmasına neden olmuştur. Türk milli kimliğinin inşasında uygulanan yöntemlerde kendine has bazı özellikler içermektedir. Türk milli kimliğinin inşasına dönük olarak yapılmış olan çok sayıda çalışma bulunmakla beraber, bunlar milli kimlik inşasında etkili olan bir faktörü (ekonomi, siyaset, kültür vb.) veya dar kapsamlı bir tarihsel süreci ele alarak bazı çıkarsamalarda bulunmuşlardır. Bu çalışmalardan yola çıkarak bütüncül bir anlayışla Türk milli kimliğinin inşasını anlamak için yeterli bir çalışma pek bulunmamaktadır.Bu çalışmanın amacı Türk milli kimlik inşa stratejilerini inceleyerek, Türk milli kimliğinin Avrupa'daki milli kimlik inşa stratejileri ile benzer ve farklı yönlerini ortaya koymaktır. Bu bağlamda Türk milli kimliğinin inşasında Tanzimat'tan çok partili döneme kadar geçen süreçte uygulanan inşa stratejileri arasındaki farklılıkları ve benzerlikleri, bu değişikliklerin arka planında yatan gerekçeleri ortaya koyarak irdelenmektedir.Çalışmanın temel savı, Türk milli kimliğinin inşasında ortaya konan stratejiler ile tek parti Türkiyesinde uygulanan politikaların önemli ölçüde uyum içerisinde olduğunu fakat bazı konularda milli kimliğin temel parametrelerinde önemli ölçüde değişiklikler içerdiğidir.İleri sürülen savın sınanması için öncelikle gerek Türkçe gerek Almanca yazılmış olan literatürden geniş ölçüde faydalanma yoluna gidilmiştir. Konuya farklı yönleri ile yaklaşan yazarların görüşleri analitik olarak irdelenmeye çalışılmıştır. Olaya daha objektif bakmayı temin etmek için yabancı kayna taramasına büyük önem verilmiştir. Böylece sadece Türkiye'nin içinden konuya yaklaşmaktan ziyade, biraz uzaklaşarak bakmaya çalışılmıştır. Milli kimlik inşasında genel olarak literatürün taranması ve bu yolla dünyanın farklı coğrafyalarındaki milli kimlik inşa stratejilerinin irdelenmesi, Türkiye özelinde konunun daha iyi anlaşılmasında etkili olmuştur.Bu çerçevede yapılan çalışma sonucunda Türk milli kimliğinin inşasında birbiriyle ilintili olmakla beraber bazı önemli kopuşlarında olduğu bir sürecin yaşandığı ortaya konmaya çalışılmıştır. Cumhuriyet'in birçok yönüyle olduğu gibi milli kimlik inşa stratejileri boyutuyla da Osmanlı devleti'nin devamı olduğu ortaya konulmaktadır. Kimlik inşasında dini temel öğe olmaktan çıkararak onun yerine milliyetçiliği ikame eden tek parti yönetimi, geçmiş ile olan en büyük kopuşu gerçekleştirmiştir. Tek parti döneminde sonra ortaya çıkan kimlik sorunlarının temel parametrelerini bu çalışmada bulmak mümkündür. Bu yönüyle bakıldığında çalışmanın bulgularının oldukça önemli olduğu söylenebilir.

Identification and national identification concepts are one of the most important subjects of today?s literature in social sciences. National identities have been built in a spesific time period of the history. National identities have not been occured at the same process in all around the world. Different building strategies have adopted due to several factors such as a country?s nationilize process, economical developments, and homogenity of the society. The methods of building Turkish national identity have their own particularities. Even though there are many studies in the subject of building Turkish national identification, those studies have resulted by focusing only one subject (such as economy, politics, culture etc.) or made some assesments by taking a narroved historical era. There isn?t enough study to understand Turkish national identity construction process in a manner of totalitarian comprehension by following those studies.The aim of this study is to examine Turkish national identity construction strategies by introducing similar and different ways from the national identity construction strategies in the Europe. In this context, construction strategies that are practised since Tanzimat Period to multi-party era, differencies and similarities in this era will be explored with the reasons lying behind the background of those changes.The main assertion of this study is that policies introduced in the one- party era, and the strategies practised in constructing Turkish national indentity are mainly in complience with those, but in some areas there are mainly important variences in the meaning of basic parameters of National identity.To be able to test the assertion, first of all, the literature written in German and Turkish languages have been widely reviewed. The Author?s approaching the subject from different directions were studied by analitical manner. For an objective look at the event, foreign literature have been given weight of. Thus, rather than approaching the subject from only Turkey, it is tried to look away from other countries. Generally scanning the literature of constructing national identity, and thus, examining the national identity strategies in different geographies allowed us a better understanding of Turkey in particular.In this frame, it has been tried to introduce that some breaks have been occured in Turkish national identity constructing process although they were inter-related. It has been presented that in many aspects Republic is the continuation of the Ottoman empire as the national identity constructing is. The one party managment has caused the biggest break with the past by eliminating the religion which is a core element while constructing national identity,. It is possible to find the basic parameters caused identity problems occured at the one party managment. In this regard, it can be said that the results of this study is very important.