Azerbaycan’da insan kaynakları yönetimi : ulusal düzeyde bir çözümleme

Abstract

İnsan kaynakları yönetimi alanında evrensel olduğu ileri sürülen ve bir zamanlar üzerinde hemfikir olunan anlayış, yaklaşım ve uygulamaların günümüzde ne kadar doğru ve geçerli olduğu tartışmalı bir konu haline gelmiştir. Yapılan araştırmalar çeşitli insan kaynakları yönetimi modellerinin, uygulandıkları ülkelerin farklı özelliklerinden etkilendiğini ve kendilerinin de farklılaştığını göstermektedir. Bu ise, insan kaynakları yönetiminin ülke düzeyinde araştırılmaya muhtaç olduğunu ortaya koymaktadır. Bu ihtiyacın birçok yazar tarafından vurgulanmasına karşın, araştırmaların mikro düzeyde yoğunlaştığı/kaldığı görülmektedir. İnsan kaynakları yönetimi uygulamalarının işletme düzeyinde ve fonksiyonların gerçekleştirilmesi bağlamında araştırılmasına gösterilen gayretlerin, makro/ülke düzeyindeki araştırmalar için de gösterilmesi gerekli hale gelmiştir. Bu da beraberinde, İKY'de karşılaştırmalı çalışmaların önemini artırmaktadır. İKY'de karşılaştırmalı araştırmalar, değişik ülkelerdeki insan kaynakları yönetim uygulamalarını anlamayı ve açıklamayı amaçlayan çalışmalar olarak tanımlanmaktadır.Bu çalışmada da öncelikle karşılaştırmalı İKY'ne ve onun ayrışmacı ve örtüşmeci görüşlerine değinilmiştir. Daha sonra ise, İKY'nin gelişim süreci içerisinde ortaya atılan İKY modelleri ayrışmacı görüşü savunan ve örtüşmeci görüşü savunan İKY modelleri olarak sınıflandırılmıştır. Örtüşmeci görüşü savunan modeller içerisinden Brewster modeli Azerbaycan'da İKY uygulamalarının araştırılması için ey uygun model olarak seçilmiştir. Sonraki aşamada ayrışmacı görüşü savunan modellerden biri olan, Brewster modelinin araştırma modeli olarak seçilmesinin sebepleri açıklanmıştır. Ancak şunun da belirtilmesi gerekiyor ki araştırmada, Brewster modelinde yer almayan alt faktörler konusunda diğer ayrışmacı görüşü savunan modellerden de yararlanılmıştır. Çalışmanın uygulama kısmında ise, Brewster modelinde yer alan faktörler çerçevesinde Azerbaycan'da İKY uygulamaları incelenmiştir. Önce anket aracılığı ile modelde yer alan örgütsel faktörlerin (örgütsel strateji ve İKY stratejileri, İKY fonksiyonları) Azerbaycan'daki işletmelerde uygulama durumu incelenmiş, eksiklikler tespit edilmiş ve bu uygulamaların daha iyi düzeyde gerçekleştirilebilmesi için önerilerde bulunulmuştur. Daha sonra ise araştırma modelinin çevresel faktörleri çerçevesinde Azerbaycan'daki işletmelerde İKY uygulamalarının şekillenmesinde etkili olan faktörler belirlenmeye çalışılmıştır.

In the field of Human Resource Management, models erstwhile propounded as universal and were thinking best perceptions, become disputable issue how it?s true and acceptable nowadays. Researches show that different HRM models, was effected by different specifications of different countries and themselves become different. Its present the need of research human resource management in the national level. Despite the fact that this need was indicated by many authors, researches were intensify/fail in micro level. The efforts signified in the researches of human resource management in the business level and implementation of functions must signify in macro/national level researches. Therefore comparative HRM studies have become significant. Comparative HRM studies can be defined as practices in HRM aiming to understand and explain in various countries.In this study comparative HRM and its ?convergence? and ?divergence? views are described firstly. Later, ?HRM Models? were classified as ?convergence? and ?divergence? models of HRM. Afterwards, Brewster Model picked out, because of its convenience to research HRM practices in Azerbaijan, in divergence models of HRM. In the next stage, the reasons of choosing Brewster Model as a research model are explained. But we must state that, research was benefited from the other divergence models, in the sub factors which were not indicated in Brewster model. In the empirical part of research, Azerbaijani firms were investigating in the framework of Brewster Model through HRM practices. As data gathering method of study firstly questionnaire technique was used to evaluate organizational factors (organizational strategy and HRM strategy, HRM functions) of model. Thus deficiencies of practices were determined and the best practices suggestions were given. After that, in the framework of environmental factors of research model, it was attempted to determine the factors that effect formation of HRM practices in Azerbaijan firms.