Türev piyasalarının etkinliğinin testi : İMKB 30-100 ve döviz piyasası

Abstract

Finans dünyası içerisinde yer alan temel teorilerden biri olan Etkin Piyasa Teorisi, piyasaya ulaşan bilgilerin, menkul kıymet fiyatlarına anında tam ve doğru olarak yansıdığı varsayımı üzerine dayandırılan bir teoridir. Etkin Piyasa Teorisine göre, etkin olan bir piyasada hiçbir yatırımcı Finansal varlıklara ait genel ve özel bilgileri kullanarak, piyasa getirisinin üzerinde bir getiri elde edemez. Bu teoriye göre etkin piyasalar üç gruba ayrılmaktadır. Finansal varlıkların geçmişine ilişkin tüm bilginin fiyatlara yansımış olduğu ?Zayıf formda etkin piyasalar?, finansal varlıklarla ilgili yalnızca geçmişteki bilgiler değil, aynı zamanda kamuya açıklanmış mevcut tüm bilgilerin finansal varlık fiyatlarına yansımış olduğu ?Yarı güçlü formda etkin piyasalar?, Finansal varlık fiyatlarına, kamuya açıklanmış veya açıklanmamış özel tüm bilgilerin yansıdığı ?Güçlü formda etkin piyasalar?.Dünyada ve Türkiye'de yapılmış olan piyasa etkinliği çalışmalarına ek olarak bu çalışmada, Türkiye'deki Vadeli işlem piyasalarının zayıf formda etkin olup olmadığı araştırılmıştır. Bu amaçla İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası'nda işlem gören İMKB 30, İMKB100, DOLAR ve EURO future sözleşmeleri analiz edilmiştir. Çalışmada Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsa'sının açılışından itibaren beş yıllık bir zaman dilimine ait 1142 günlük future sözleşme kapanış fiyatları kullanılmıştır.Araştırmada Zayıf formda etkinliği test etmek için, Birim kök testi, otokorelasyon testi, Run analizi ve normallik testleri kullanılmıştır. Otokorelasyon testleri sonucunda, ardışık fiyat serileri arasında anlamlı korelasyon katsayıları bulunmuştur. Run testleri sonucunda fiyat serilerinde rassal yürüyüşün geçerli olmadığı ortaya konmuştur. Yapılan normallik testlerinde de fiyat serilerinin normal dağılıma uymadığı sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca satın alma gücü paritesinden uyarlama yapılarak kurulan modele göre de piyasa etkinliği araştırılmış ve piyasa etkin bulunmamıştır. Buradan hareketle, yatırımcıların geçmiş fiyat bilgilerini kullanarak piyasa getirisinin üstünde getiri elde edebilecekleri ortaya çıkmaktadır.Sonuç olarak İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında Fiyatların rassal oluşmadığı, tarihsel verilerin kullanılarak tahmin yapılabileceği mümkün olduğundan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasının Zayıf Formda Etkin olmadığı ortaya konmuştur.

The efficient market theory is one of the fundamental theories in the finance world, this theory based on the assumption that information that reaches the market reflect to securities prices fully and accurately. According to the efficient market theory; in an efficient market, any investor can obtain return over the market return by using the general and specific information on financial assets. According to this theory, efficient markets are divided into three groups: all of the information on financial assets in the past reflected to the prices `weak form efficient market?, not the only information on financial assets in the past, at that time, all of the information that revealed to public reflected to the financial asset?s price ` semi-strong efficient market? all of the special information that is revealed to public or not revealed reflected to the financial asset?s prices `strong form efficient market?The efficient market works that are done in the turkey and in the world by way of addition in this work, it is researched that does Derivatives Exchange efficient or inefficient in the weak form in Turkey? With that aim, listed stock in Izmir derivatives Exchange; IMKB-30, IMKB-100, DOLLAR and EURO future contracts are analyzed. In this work, from Derivatives Exchange?s open to a five-year time period, 1142 daily closing prices of futures contracts has been used.In this study to test weak form efficiency, Unit root test, otocorrelation test, run analysis and normality tests were used. As a result of correlation test, between sequential price series, significant correlation coefficents were found. According to the run analysis results; it was came up that random walk is not available in price series. In the normality tests that made, come to the conclusion that price series does not fit the normal distribution. Also, according to the model which is set up by making up purchaising powerty theory, the market efficiency is researched and the market is not found efficient. So, investors? can obtain return over the market return by using past price information.As a conclusion, in Derivatives Exchange prices did not occur randomly, the Derivatives Exchange is not efficient in the weak form because of it?s possible to forecast prices by using past datas.