Sosyal belediyecilik bağlamında evde bakım hizmetleri (İstanbul, Ankara ve Kocaeli Büyükşehir Belediyeleri örnekleri)

Abstract

Öncelikli olarak dünya nüfusunun hızla yaşlanması nedeniyle önem kazanan evde bakım hizmetleri, bireylerin gerek tıbbi gerekse de sosyal bakım gereksinimlerinin ev ortamında karşılanmasını ifade etmektedir.Dünyada evde bakım hizmetlerinin sunumu incelendiğinde, hizmetlerin ya sosyal sigortalar sistemi içerisinde oluşturulmuş uzun dönemli bakım sigortası çatısı altından ya genel vergilerden ya da her ikisinin birleşimi olan karma model çerçevesinde karşılanarak sunulduğu görülmektedir. Bunun yanında evde bakım hizmetlerinin sunumunda özel sektör ve sivil toplum kuruluşları da rol almaktadırlar. Ancak bütün ülkelerde evde bakım hizmetlerin kamu tarafından sunumunu yerel yönetimler/belediyeler üstlenmekte, merkezi idare sadece yasal çerçeveyi çizmek ya da kaynak sağlamakla sınırlı bir role sahip bulunmaktadır.Türkiye'de ise henüz evde bakım hizmetlerini kapsayan bir sosyal sigorta kolu bulunmamakta, evde bakım hizmetlerinin sunumu dağınık bir yapı arz etmektedir. Bu hizmetler başta Başbakanlığa bağlı bir kurum olan Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu olmak üzere, hastaneler, özel sektör, gönüllü kuruluşlar ve bazı büyükşehir belediyeleri tarafından sunulmaktadır.Türkiye'de yaşlı nüfusun durumu gelişmiş ülkelerdeki kadar ciddi boyutlarda olmasa da, Türkiye nüfusunun da hızla yaşlanmaya başladığı belirtilmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu 2009 yılı verilerine göre toplam nüfus içerisindeki oranı % 7 olan 65 yaş ve üstü nüfus oranının, 2025 yılında % 10'a, 2050 yılında ise hızla yükselerek % 17'ye çıkacağı tahmin edilmektedir. Bakım sorununun ilerleyen yıllarda Türkiye'nin en önemli sosyal sorunlarından biri haline gelecek olması nedeniyle, 2007 yılında çalışmalarına başlanan bakım sigortasının acil olarak yasalaşarak, bakım sisteminin sosyal sigortalar ayağının oluşturulması gerekmektedir.Bu tezin amacı, evde bakım hizmetlerini sosyal belediyecilik bağlamında incelemektir. Dolayısıyla bugün itibariyle Türkiye'de evde bakım hizmetleri sunan İstanbul, Ankara ve Kocaeli Büyükşehir Belediyeleri araştırmanın merkezine alınmıştır. Bu amaçla öncelikle sosyal devlet, sosyal belediyecilik, evde bakım hizmetleri ve Dünya'daki ve Türkiye'deki uygulanma biçimlerinin teorik çerçevesi çizilmiş, daha sonra ise İstanbul, Ankara ve Kocaeli Büyükşehir Belediyeleri'nin Sosyal Hizmetler Daire Başkanlıkları ve evde bakım hizmetlerini yürüten bağlı birimlerinde hizmetlerin planlanmasında görev alan kimselerle yapılan derinlemesine mülakatlar ile toplanan dokümanlar analiz edilmiştir.

Home care services, referring to meet both the medical and social needs of individuals in home environment, have gained importance with the rapid aging of the world population.When home care services around the world are studied, it is seen that these services are funded whether through a long term care insurance formed under the social security system or through general taxes or combination of these two systems. Private sector and nongovernmental organizations take part in the home care services. In all countries local authorities/municipalities take the responsibility of giving home care services; central authority has the limited role of defining legal framework or providing funds.Today, in Turkey there is no social security branch covering the home care services and the way of providing these services represents a desultory structure. These services are provided mainly by Social Services and Child Protection Institution which is connected to the Turkish Prime Ministry, hospitals, private sector institutions, voluntary organizations and some metropolitan municipalities.Even though the condition of the elderly population is not as serious as in developed countries, it is stated that the increase in the number of elderly people has started in Turkey. According to the 2009 data of Turkish Statistical Institute it is estimated that the percentage of the people at the age of 65 and above will increase from 7% to 10% in 2025 and to 17% in 2050. Since caring the elderly people will be one of the most important issues of Turkey in the future it is necessary to immediately enact the caring law of which the preliminary work has started in 2007.The objective of this thesis is to study the home care services in the context of social municipal work. For that reason İstanbul, Ankara and Kocaeli metropolitan municipalities are taken into the center of this study. For this purpose initially theoretical frameworks of social state, social municipal work, home care services, and the practice of home care in the world and in Turkey are drawn, later interviews done with the people working in departments of Social Services of these municipalities and in units who are planning services are analyzed with collected documents.