Türkiye'deki insan kaynakları yönetimi anlayışının belirlenmesine yönelik bir araştırma: ISO 500 örneği

Abstract

İnsan kaynakları yönetimi (İKY) son yılların en fazla üzerinde durulan, işletme içindeki etkinliği giderek artan ve hiyerarşi içinde üst konuma taşınan bir yönetim alanını ifade etmektedir. İKY, işletmeye değer katacak insan kaynağının işletmeye kazandırılması ile başlayan ve işletmenin sahip olduğu insan kaynağının koordine edilmesi ve işletmede tutulması, performans değerlendirme, eğitim ve geliştirme, kariyer yönetimi, iş değerleme ve ücret yönetimi gibi fonksiyonlardan oluşan bir süreçtir.İKY'nin yapılanması ve fonksiyonlarının uygulanması zamana, işletmelere ve ülkeler göre farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle İKY'nin personel yönetimi, İKY ve stratejik İKY şeklinde gelişiminde etkili olan, İKY'yi genel anlamda ve fonksiyonlar bazında etkileyen mikro ve makro düzeyde birçok faktör sözkonusudur. İKY'yi etkileyen bu faktörlerin ele alınması ile ilgili birçok yaklaşım ve model geliştirilmiştir.Bu çalışma ile Türkiye'deki İKY uygulamaları ile ilgili genel ve fonksiyon bazındaki durumu ortaya koymak, bu durumda etkili olan faktörleri belirleyerek modeller bağlamında bir değerlendirme ile Türkiye'nin İKY anlayışının özgünlüğünün tartışılması amaçlanmaktadır.Çalışmanın bu temel amacı doğrultusunda iki aşamadan oluşan ve evreni İSO 500 olan bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın ilk aşamasında nicel araştırma kapsamında pilot çalışma ve literatürde yer alan daha önceki araştırmalar doğrultusunda geliştirilen standardize anket kullanılmıştır. Bu ankette işletmelerin genel özellikleri, İKY fonksiyonlarında kullanılan yöntemler ve etkili olan faktörlerin belirlenmesi ile ilgili sorular bulunmaktadır. Daha sonra 119 işletmeden gelen anketler analiz edilmiş ve bulguları değerlendirilmiştir. Araştırmanın birinci aşamasında ortaya çıkan mevcut durumun ve Türkiye'nin İKY anlayışının özgünlüğünün gerekçeleri ile ortaya konması amacıyla farklı sektörlerden 20 İK sorumlusu ile mülakat yapılarak araştırma ikinci bir aşamaya taşınarak nitel bir boyut kazandırılmıştır. Mülakat dökümleri içerik analizine tabi tutulmuştur. Böylece daha detaylı bir değerlendirme yapılması sağlanmıştır.Bu çerçevede gerçekleştirilen çalışma sonucunda; Türkiye'de İKY'nin gelişim süreci açısından personel yönetimi, İKY ve stratejik İKY'nin eş zamanlı olarak var olduğunu söylemek mümkündür. Ayrıca İKY uygulamaları ve etkili olan faktörler itibari ile ABD ve Avrupa ile çeşitli benzerlikler taşırken diğer yanda işletmelerin ve ülkemizin koşullarına bağlı olarak ayrıştığı noktalar da sözkonusudur.

In recent years human resource management (HRM) is one of the management areas that is most focused on, increasing efficiency in business and moved to top positions in the hierarchy. HRM is a process that starts with bringing the human resources that will add value to the business and consists of coordinating the human resources and keep them in the business, functions like performance appraisal, training and development, career management, job evaluation and wage management.HRM structuring and the implementation of HR functions vary over time and according to companies and countries. Therefore, there are many factors that affect the development of HRM as personnel management, HRM and strategic HRM, HRM in general and function basis at micro and macro levels. Many approaches and models have been developed to discuss the factors that affect HRM.In this study is aimed to reveal the general and function based situation of HRM practices in Turkey and to identify the effective factors of this situation and to discuss the originality of Turkey?s HR understanding by evaluating the factors within the context of models.According to the main purpose of this, a survey is conducted that is consisted of two phases and a sample of ISO 500. At the first stage of the research in the scope of quantitative research, a standardized questionnaire is used. This questionnaire is developed according to the findings of a pilot study and in line with previous researches in the literature. In this questionnaire there are questions about the general characteristics of the companies, the methods used in the HRM functions and the effective factors in HRM. Then the questionnaires gained from 119 companies are analyzed and the findings are evaluated.A qualitative dimension is added and the research is carried to a second stage by doing semi-structured interviews with 20 HR responsible from different sectors to introduce the reasons of the current situation revealed at the first stage of the research and the Turkey?s HRM understanding originality. The interview documents are analyzed according to content analysis. Thus, a more detailed assessment has been carried out.As result of this study; it is possible to say that in terms of the HRM development in Turkey personnel management, HRM and strategic HRM are simultaneously in existence. In addition, while HRM practices and the effective factors have various similarities with USA and Europe on the other side depending on the conditions of the companies and our country have some differentation points.