Türkiye elektrik piyasasında fiyat değişimlerinin analizi

Abstract

Elektrik, mal ve hizmetlerin çoğunda girdi olması ve hane halkı tarafından tüketilen nihai bir ürün olması nedeni ile ekonomide öneme sahiptir. Elektriğin özelliklerinden dolayı elektriğin diğer ürünlerden çok farklı özelliklerinin olması nedeni ile elektrik arz endüstrisi klasik rekabetçi piyasalara benzemektedir.Endüstrileşmenin sonucu olarak Türkiye'de 1960'lardan beri elektrik sektörü oldukça büyümüştür. Türkiye'de elektriğin üretim-iletim ve dağıtımında monopol olarak kurulmuş kamu şirketleri dikey entegre olmuş bir yapıya sahiptir. Uluslar arası organizasyonların desteği ve zorlamasıyla Türkiye 2001 yılında elektrik piyasasının özelleştirilmesi ve liberalleştirilmesi programını başlatmıştır. Türkiye'de elektrik sektörünün liberalleşmesine piyasanın dağıtım tarafından başlamıştır.Piyasalar yeniden düzenlendikten sonra elektriğin ticareti hızlı bir şekilde artmıştır. Uzun zamandır finansal piyasalarda kabul edildiği gibi ticari faaliyetlerden kaynaklanan riskler uygun bir şekilde yönetilmelidir.Bu tezde elektrik fiyatlarının grafiksel analizleri yapılarak fiyatların özellikleri belirlenmiştir. Bu özellikler finansal zaman serilerindekinden çok farklıdır. Fiyatlar, sık sık sıçramalar sergilemekte, çok fazla değişkenlik göstermektedir. Fiyatlarda güçlü bir ortalamaya dönme eğilimi vardır ve fiyatlar belirlenebilir bir yol izlemektedir.Bu tez, elektrik fiyatlarının değişkenliğinin zaman içerisinde nasıl değiştiğini analiz etmektedir.Değişkenlikler farklı tipte GARCH modelleri kullanılarak tahmin edilmiştir.Anahtar kelimeler: Elektrik Piyasaları, Elektrik Fiyatları, GARCH Modelleri, Enerji Piyasaları

Electricity has importance in the economy since it is both an input in most of the goods and services markets and an important final good consumed by households. Because features of electricity are very different than the ordinary products, electric supply industry does not resemble the classical competitive markets.Electricity sector has grown substantially in Turkey since the early 1960s as a result of rapid industrialization. The vertically integrated state-owned company had legally established monopoly on the generation, transmission and distribution of electricity in Turkey. With the support and encouragement of international organizations, Turkey has initiated a comprehensive program to liberalize and privatize the electricity market in 2001. The liberalization of the electricity market in Turkey started in the distribution side of the market.Electricity trading has been rapidly growing since more markets are being deregulated. As it has been accepted in the financial markets for a long time, the risks of these trading activities have to be managed appropriately.This thesis studies the time series are analyzed graphically and the properties of electricity prices are determined. These properties can be very different from financial time series; prices are much more volatile, exhibit frequent spikes, are strongly mean reverting and show predictable patterns.This thesis analyzes how electricity price volatility evolves over time.Volatility had been estimated using different type of GARCH models.Keywords: Electricity Markets, Electricity Prices, GARCH Models, Energy Markets