Türk hukukunda Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkının sınırları

Abstract

Türkiye'de 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru yolu hukuk sistemimize dâhil edilmiştir. Türkiye'de insan hakları ihlallerinin önlenmesine yönelik bir iç hukuk yolu olarak düzenlenen bireysel başvuru hakkı, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi'nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'da yapılan düzenlemelerle belirli alanlarda sınırlanmıştır. Söz konusu kanun incelendiğinde, bir kısım sınırlamalarda yasa koyucunun öncelikle yasama, yürütme ve yargı erkleri arasında uyumu tesis etme ve koruma gibi bir kısım endişeler ve gereklilikler çerçevesinde düzenleme yaptığı söylenebilir. Ancak insan hak ve özgürlükleri bir bütünlük ifade ederler. Bir hak ve özgürlüğün ihlal edilmesi, ona tanınan güvencenin ortadan kaldırılması şeklinde tezahür edebileceği gibi, yasal olarak varlığı kabul edilen bir hak, değişik düzenlemeler vasıtasıyla içi boşaltılarak, dolaylı şekilde de kişilerin elinden alınabilir. Bireysel başvuru yolundaki asıl amaç, temel hak ve özgürlüğünün ihlal edildiğini düşünen bireye, doğrudan Anayasa Mahkemesine başvurma olanağı tanımaktır. Bireysel başvuru hakkının Anayasada tanınmasına rağmen akabinde çıkartılan kanunlar vasıtasıyla bu hakkın kullanımına sınırlamalar getirilmesi bireysel başvurunun amacı ile ne kadar bağdaşacağı tartışılmalıdır. Tezde bu tartışmalı nokta ele alınarak, "Türk Hukukunda Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkının sınırları " inceleme konusu yapılmıştır. Çalışmada, bireysel başvuru hakkının kullanımına ilişkin getirilen sınırlamalar, eleştirel bir gözle incelenerek, sınırlamaların yerindeliği, Anayasa'ya uygun olup olmadığı, temel hak ve özgürlüklerin korunması ilkesi ve bireysel başvuru hakkının özüne ne kadar uygun olduğu tartışılmış ve soruna ilişkin çözüm önerileri sunulmuştur.

With the constitutional amendment in 2010, right to individual application to the Constitutional Court was included in Turkish Legal System. Right to individual application introduced as a domestic legal remedy for violation of human rights in Turkey was limited to certain areas by the Law Nr. 6216 on Establishment and Rules of Procedure of the Constitutional Court. Examining the said law, it can be said that, by introducing some restrictions, the legislator primarily aims to establish and protect the harmony between the legislative, judicial and executive powers. However, human rights and freedoms are to be assessed as a whole. Rights and freedoms can be violated by abolishing the guarantee attributed to that right and freedom. Besides, a legally recognized right or a freedom can also be indirectly violated by means of different regulations that neutralize them. The main objective of individual application mechanism is to enable a person who thinks that his or her fundamental right is violated to directly apply to the Constitutional Court. It should be discussed if introducing the laws restricting the individual application, in spite of the fact that it is recognized in the Constitution, is compatible with the aim of individual application mechanism. This thesis will examine and discuss "the limits of the right to individual application to the Constitutional Court in Turkish Law ". In this paper, the restrictions on the right to individual application will be examined from a critical perspective and it will be discussed how compatible these restrictions with the Constitution, the principle of protecting fundamental rights and freedoms and the right to individual application, and solutions will be presented.