Kamu finansmanında yapı Yaklaşık maliyetlerine ilişkin birim fiyatların rolü ve önemi

Abstract

Kamu hizmetlerindeki genişlemeyle birlikte yapım işi kamu alımlarının GSYH' dan aldığı pay artmaktadır. Bu alımların ekonomi içinde önemli bir paya sahip olması, söz konusu harcamaların karşılanacağı kamu kaynaklarının önemini artırmakta, maliyet kavramını ön plana çıkarmakta ve kaynakların verimli kullanımına işaret etmektedir. Yapım işi alımın en uygun bedelle gerçekleştirilmesi ise kaynakların etkin ve verimli kullanılmasını doğrudan etkilemektedir. Yapım işinde en uygun bedelin tespitinde temel değişken yaklaşık maliyet olup genellikle kamu birim fiyatlarına dayanılarak belirlenmekte ve alıma ayrılacak bütçe kaynağının üst sınırını göstermektedir. Bu çalışmada yapım ihalelerinde yaklaşık maliyetin belirlenme yöntemi araştırılmış ve söz konusu yöntemin kaynakların etkin kullanımına etkisi incelenmiştir. Ayrıca, mevcut yöntemle maliyeti belirlenen ihalelerin sözleşme fiyatı ile yaklaşık maliyeti arasındaki fark ortaya konularak bu ihalelerin bütçe yükü ve kamu finansmanına etkisi gösterilmek istenmiştir. Bu çerçevede geniş bir literatür taraması yapılmış ve itirazen şikayet dosyaları üzerinden oluşturulan veri setinde yer alan değişkenler istatistiki analize tabi tutulmuştur. Ayrıca, yaklaşık maliyet ve sözleşme bedeli arasındaki ilişki incelenmiş ve yapım işi alımlara ayrılan kaynakların etkin kullanılıp kullanılmadığı araştırılmıştır. Çalışma ile yapım ihalelerine ait yaklaşık maliyetin kamu birim fiyatlarına dayanılarak hesaplanmasının maliyeti yükselttiği ve yüksek kar oranı içerdiği, yaklaşık maliyet ile sözleşme bedeli arasında güçlü bir ilişkinin var olduğu, bu durumun idarenin bütçe yükünü artırdığı ve etkin kaynak kullanımını olumsuz etkilediği görülmüştür. Neticede farklı yöntemlerle belirlenecek yaklaşık maliyetin anılan olumsuzlukların azaltılmasında etkili olduğu değerlendirilmiştir.

The share of public works contracts has been increasing in the Gross Domestic Product (GDP) with the development of public services. The substantial share of these contracts in the economy increases the significance of public resources from which the spending will be financed, it also brings notion of cost into prominence and emphasizes the efficient use of the resources. The realization of works contract with the most appropriate price directly affects the effective and productive use of the resources. The basic variant in determining the most appropriate price in works contracts is the estimated cost, which is usually calculated by relying on public unit prices and demonstrates the upper limit of the budget which will be allocated for the contract. The calculation method of the estimated cost is studied and the effect of the method on the effective use of resources is examined in this thesis. Furthermore, the burden of these contracts on the public budget and its effect on the public financing are demonstrated by emphasizing the difference between the contract price and the estimated cost calculated by using the said method. A broad literature review is conducted and the variant existing in the data set created from the appeal applications is analysed statistically within this scope. Furthermore, the relationship between the estimated cost and the contract price is analysed and whether the public resources which are reserved for works contracts are used efficiently is researched. With this study, it is found that the calculation of the estimated cost of works contracts based upon the public unit prices increases the cost and involves high profit ratio, a strong relationship exists between estimated cost and contract price and this situation increases the budget burden of contracting authority and negatively affects the effective use of resources. As a result, it is concluded that the calculation of estimated cost by using different methods is effective to reduce these problems.