Mısır'da devrim ve karşı-devrim sürecinde iç ve dış aktörlerin rolü : 2011-2015

Abstract

Mısır'da 25 Ocak 2011'de başlayan halk ayaklanmaları ülkede uzun yıllardır süren baskı yönetimine son verdi. Ülke çapında gerçekleştirilen ve milyonlarca kişinin katıldığı protestolar sonunda Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek görevinden istifa etmek zorunda kaldı. Bu yönüyle siyasi bir devrim olarak kabul edilen Mısır'daki halk ayaklanması, ilk safhasında iç aktörlerin rol oynadığı bir süreçken, izleyen dönemde özellikle dış aktörlerin müdahalesi ile farklı bir yöne evrildi. Devrim sürecinde öne çıkan Kefaya, 6 Nisan Hareketi ve Devrimci Sosyalistler gibi aktörler devrim sonrasında iktidara ulaşmada başarısız oldular. Bunda bu hareketlerin toplumsal taban desteğine sahip olamaması etkili olurken, bu anlamda güçlü olan Müslüman Kardeşler ve Selefiler devrim sonrası siyasetinde daha başarılı oldular. Ülkede toplumsal tabanı en geniş hareket olan Müslüman Kardeşler'in iktidara yükselmesinin ABD, İsrail, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerin bölgesel politikalarına olası olumsuz etkileri, bu aktörleri Mısır'daki siyasal dönüşüm sürecine müdahil olmaya itti. Bunun yanında Mısır'daki devrimle birlikte iktidarlarını kaybeden yerel aktörlerin devrim sürecini tersine çevirerek yeniden iktidar kadrolarına gelmek istemeleri bu grupları ve dış aktörleri Müslüman Kardeşler yönetimi karşıtlığında birleştirdi. Tüm bu karşı-devrimci cephe, Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi aleyhine başlatılan kampanyaya destek vererek 3 Temmuz 2013'te gerçekleşen askeri darbeye gelinen süreçte aktif rol oynadı. Bu karşı-devrimci ittifaka katılan dış aktörler karşı-devrim sürecinin başarılı bir şekilde yürütülmesinde en az iç aktörler kadar etkili oldu. Devrim çalışmaları literatürünü merkeze alan bu tez, Mısır'da 25 Ocak 2011'de başlayan ve daha sonra rejimin değişimine yol açan toplumsal isyan dalgası ve bu süreçte etkili olan iç ve dış aktörlerin rolleri incelenmektedir. Devrimin gerçekleşmesinde rol oynayan grupların devrim sonrası süreçte izledikleri siyaset ve özellikle dış aktörlerle işbirliğine girerek karşı-devrim girişiminde bulunmaları bu tezin derinlemesine incelediği konular arasındadır. Dış aktörlerin müdahalesinin yoğunluğu bakımından daha önceki benzerlerinden farklılaşan Mısır Devrimi, bu yönüyle bu alandaki literatüre katkıda bulunma imkanı vermiştir.

25th January 2011 Revolution in Egypt led to the termination of an oppressor regime which existed in the country for many years. Following nationwide mass protests Hosni Mubarak was forced to resign from his post as president. At the initial stages of the Egyptian uprising most of the actors were domestic, but in the following period external actors have started to intervene in coutry's political revolution. The thesis argues that that was mostly because domestic actors such as Kefaya, 6 April Movement and Revolutionary Socialists failed to occupy powerful positions in the post-revolutionary period. The reason for these groups' failure was the lack of popular support for their campaign. In contrast, groups with large number of followers such as Muslim Brotherhood and Salafis were successfull in the country's post-revolutionary political life. Muslim Brotherhood's rise to power concerned and even alarmed some regional and international actors such as Saudi Arabia, United Arab Emirates, Kuwait, United States and Israel. Muslim Brotherhood was not a reliable partner for these actors in regional politics. In order to stop Muslim Brotherhood's consolidation of newly acquired democratically mandated power, these countries intervened in Egyptian politics through various ways and attempted to stop the revolutionary process by helping domestic anti-Muslim Brotherhood groups to start mass protests. As a result, local and international actors managed to get a certain amount of public support against Mohammad Morsi's rule. On 3rd July 2013, Egyptian Armed Forces announced the military coup and took over power in the country. In order to better understand the chain of faitful events in Egypt, this thesis focuses on the revolutionary political developments, particularly the involvement of the external actors. It engages with revolution studies, in particular the sociological theories of revolution. Second part explores how external actors changed the course of Egyptian revolution by helping to start a counter-revolutionary movement.