Belediyelerde muhasebe açısından çevresel faaliyetlerin denetimi ve raporlanması

Abstract

Sanayi Devrimi'nden 1970'li yıllara kadar olan süreçte gerek işletmelerin gerekse de uluslararası kamuoyunun ana gündemi olan kalkınma, bu tarihten sonra doğal kaynakların sınırsız olmadığını hatırlatan çevresel krizlerin (Örn; Çernobil) baş göstermesiyle tartışılmaya başlanmış ve ekonomi "yeşil" ürün ve hizmetlerle sürdürülebilir bir perspektiften ele alınmıştır. Yeşillendirme süreci her disiplinde olduğu gibi muhasebe ve denetimde de karşılık bulmuş ve işletmelerin finansal raporlarına çevresel maliyetler de eklenmiştir. Çevre sorunlarının asıl kaynağı yerel nitelikli olduğundan belediyelere bu konunun çözümünde ve çevreyi geliştirme konusunda büyük görevler düşmektedir. Dolayısıyla belediye faaliyetleri içerisinde önemli bir yere sahip olan çevresel hizmetler ve bu hizmetler dolayısıyla katlanılan çevresel maliyetlerin belediye muhasebe sistemine entegre edilmesi, bu bilgilerin kamuoyu ile paylaşılması ve denetiminin yapılması gerekliliği bulunmaktadır. Çalışmanın amacı; Türkiye'deki belediyelerin muhasebe perspektifinden çevresel raporlama ve denetim uygulamaları açısından hangi noktada olduklarını ve bu sistemin uygulanıp, uygulanamayacağını belirlemek ve belediyelerin konuyla ilgili olarak farklılıklarını tespit etmektir. Belediyelerin çevre konularında hem Türkiye'deki kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde hem de AB mevzuatına uyum sürecinde gerçekleştirmiş oldukları faaliyetleri tespit edilerek mevcut durumları ortaya koyulmaya çalışılacaktır. Bu amaçla çalışmada konuyu belirginleştirebilmek için literatürdeki çevre ve çevre sorunları, yerel yönetimler ve çevre politikaları, belediyelerde muhasebe sistemi-çevre muhasebesi ve raporlama, muhasebe denetimi ve çevresel denetim başlıkları altında açıklamalar yapılmıştır. Son bölüm ise Türkiye' deki belediyelerin muhasebe açısından çevresel denetim ve raporlama uygulamalarının tespiti için anket çalışması analizleri ve sonuçlarından oluşmaktadır. Çalışmanın sonucunda Türkiye' deki belediyelerin büyük bir çoğunluğunun çevre muhasebesi konusunda bilgi sahibi oldukları ancak raporlama ve denetim konusunda ise eksikliklerinin bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca kanunlarımızda ve yönetmeliklerimizde bu konunun yeteri kadar yer almaması uygulamaların çoğunlukla gönüllülük esasına dayandığını göstermektedir. Belediyelerin çevresel raporlama ve denetim konusundaki beklentisi ise uygulamaların gönüllülük esasından çıkarak zorunluluk esasına getirilmesidir. Anahtar Kelimeler: Belediye, Çevre Muhasebesi, Çevresel Raporlama, Çevresel Denetim

Economic development, which was the main agenda of both enterprises and international public opinion from the Industrial Revolution to 1970s, has been discussed since environmental crises (i.e. Chernobyl), which imply natural resources are not limitless, and economy has been thought with a sustainable perspective of green products and services. Greening process has appeared in accounting and audit implementations as in other disciplines, and environmental costs have been included in financial reports of enterprises. As the environmental problems stem from local administrations, municipalities have a great deal of responsibility to solve this problem and to improve environment. Therefore, environmental services, which have of importance among municipal activities, and the environmental costs, which are calculated because of these services, need to be integrated to municipal accounting system. Additionally this information should be declared to the public and be audited. The purpose of this study is to find the position of the municipalities in Turkey from the perspective of accounting, environmental reporting and audit implementations, and whether this process can be applied; and examine the differences of municipalities with regard to the process. This thesis aims to determine the activities on environmental issues carried out by the municipalities in the process of not only law and regulations in Turkey but also EU legislative alignment; and their current situation. Thus, the literature review has been made under the headings as the environment and environmental problems, municipalities and environmental policies, accounting system-environmental accounting, and reporting in local administrations, accounting audit and environmental audit. The last part includes the analyses of questionnaires and results of the data collected to determine environmental audit and reporting implementations of the municipalities in Turkey. In conclusion, ıt is found that most of the municipalities in Turkey have knowledge of environmental accounting; however, they have some deficits on reporting and audit implementations. Moreover, the fact that this issue is not available in the law and regulations shows that the implementations are based on voluntariness. The municipalities expectation about auditing and reporting of environmental that these implementations will be legalized rather than carrying out based on voluntariness. Keywords: Municipality, Environmental Accounting, Environmental Reporting, Environmental Audit