Türkiye’de dış politika kararlarının şekillenmesinde kültür olgusunun etkisi: Kuzey Irak meselesi ve Suriyeiç savaşı örnek olayları (2005-2012)

Abstract

Soğuk Savaş Döneminin sona ermesi ile küresel siyasette yaşanan değişimler, Uluslararası İlişkiler literatüründe kültürün konu edinildiği yeni çalışmaların ortaya çıkmasına gerekli zemini oluşturmuştur. Nispeten yeni bir çalışma alanı olarak kültür ve dış politika ilişkisi, rasyonel bakış açısı ile anlaşılamayan kimi olay ya da sorunların anlaşılmasına yönelik gereken bakış açısını sağlamaktadır. Bu noktadan hareketle bu çalışmada, İnşa Kuramı bağlamında, Türk Dış Politika davranışlarının şekillenmesinde kültürün etkisi incelenmektedir. Kuramsal dayanak olarak Onuf'un İnşa Kuramı ve "söylemek yapmaktır (speech acts)" düsturu ile gerçekliğin sosyal olarak inşa edildiği kabulü yer almaktadır. Bu amaçla Türk Dış Politikası davranışında kültürün etkisini anlamaya ve anlamlandırmaya yönelik iki bağımsız örnek incelemesi gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda, Türk Dış Politikası karar vericilerinin 2005-2008 yılları arasında Kuzey Irak Meselesi üzerine söylemleri ile 2009-2012 yılları arasında Suriye İç Savaşı'na yönelik söylemleri araştırma kapsamına dahil edilmiştir. Söylemlerin analizinde araştırmacı tarafından modellenen Türk Kültürü ve AK Parti medeniyet anlayışı ortak kültür unsurları-etnik kimlik, tarihsel miras ve sorumluluk, Nizam-ı Alem, din- kullanılmıştır. Kuzey Irak Meselesi ve Suriye İç Savaşları bağımsız örnekleri üzerinden yapılan analiz sonuçlarına göre i) Kültür, Türk Dış Politikası davranışlarını etkilemektedir. ii) Kuzey Irak Meselesi örneğinde hem çatışma hem de iş-birliği dönemlerinde aynı kültür unsurları etkidir. iii) Kuzey Irak Meselesi örneğinde, kültür unsurlarının çatışma ve iş-birliği dönemlerinde etki yönü değişmektedir. iv) Suriye İç Savaşı örneğinde; etkili olan kültür unsurları çatışma ve iş-birliği dönemlerine göre farklılaşmaktadır. v) Suriye İç Savaşı örneğinde, kültür unsurlarının çatışma ve iş-birliği dönemlerinde etki yönü değişmemektedir.

With the end of the Cold War period, the changes in global politics created the necessary ground for the emergence of new studies on the subject of culture in international relations literature. Culture as a relatively new field of study, the relationship between culture and foreign policy provides the necessary perspective for understanding some events or problems that cannot be understood from a rational point of view. In this study, the influence of Culture on the shaping of Turkish Foreign Policy behavior is examined in the context of Constructivist theory. As a theoretical basis, Onuf's theory of construction and the "speech acts" motto constitute the acceptance that reality is constructed socially. In this respect, two independent case studies were conducted to understand and make sense of the impact of Culture on Turkish Foreign Policy behavior. Accordingly, Turkish foreign policy decision makers' discourses on the Northern Iraq issue between 2005 and 2008 and their discourses on the Syrian Civil War between 2009 and 2012 have been included in the research scope. The researcher used Turkish Culture and AK Party civilization concept together with the elements of common culture (ethnic identity, historical heritage and responsibility, world order and religion) in the analysis of discourses. According to the results of the analysis conducted on independent examples of the Northern Iraq issue and the Syrian Civil Wars; i) culture influences Turkish foreign policy behavior. ii) in the case of the Northern Iraq issue, the same cultural elements are effective both in times of conflict and cooperation. iii) in the case of the Northern Iraq issue, the influence of cultural elements changes during times of conflict and cooperation. iv) in the case of the Syrian Civil War, the cultural elements that are effective differ according to periods of conflict and cooperation. v) in the case of the Syrian Civil War, the influence of cultural elements in times of conflict and cooperation does not change.