İsmail Gaspıralı’nın eserlerinin kavramlar tasnifi ve söz varlığı

Abstract

Türk Milleti çok eski devirlerden gelip çok farklı topraklarda yaşayan, zengin kültür ve medeniyete sahip olan millettir. Bu zenginlik; söz hazinesi, kültür birikimi kuvvetli, millet bilincini topluma yansıtabilen şair ve yazarlar aracılığıyla gelecek nesillere aktarılmıştır ve aktarılmaya da devam edecektir. Söz varlığı, en kısa tanımıyla kültürün aynasıdır. Bir toplumun konuştuğu dilin sözcüklerini, deyimlerini, hazır söz kalıplarını, atasözlerini kapsar. Yani söz varlığı incelemeleri bir bakıma toplumların kültürüne dair yapılan araştırmalar olarak adlandırılabilir. Şair ve yazarların söz varlığının, kültürü taşıyıcı en önemli aracılar olduğu düşüncesinden hareketle bu çalışmada, devrinin üslûbu ve diliyle ön plana çıkan, sadece Kırım'da değil bütün Türk dünyasına Türk dil birliğini sağlamaya çalışan İsmail Gaspıralı'nın dil hazinemize yaptığı katkılar incelenmiştir. İsmail Gaspıralı'nın Eserlerinin Kavramlar Tasnifi ve Söz Varlığı adlı tezimiz giriş ve dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, öncelikle Kırım ve Kırım'ın Tarihi, Coğrafyası, Kırım Türkçesi; daha sonra Gaspıralı'nın hayatı, eserleri ve edebî kişiliği hakkında bilgiler verdik. Birinci bölümde Gaspıralı'nın eserlerinin dizininden hareketle tematik bir tasnif gerçekleştirdik. İkinci bölümde Gaspıralı'ya ait olan ve Yavuz Akpınar tarafından özgün şekli korunarak Türkiye Türkçesine çevrilen Roman ve Hikâyeler; Fikrî Eserler; Dil, Edebiyat ve Seyahat Yazıları ve Eğitim yazıları isimli 4 ciltlik kitabı taranarak eserlerde kullandığı kelime grupları tespit ettik ve alfabetik sıralamasına göre dizdik. Üçüncü bölümde Gaspıralı'nın eserlerinde kelimelerin sıklık sayısı / frekansları tespit ettik. Dördüncü bölümde ise, İsmail Gaspıralı'nın kelime kadrosunun dizinini hazırladık. Sonunda faydalanılan kaynak eserleri göstererek bitirdik.

The Turkish Nation comes from ancient times, lives in very different lands and has a rich culture and civilization. This wealth has been transferred to future generations through poets and writers who have strong vocabulary, cultural accumulation and can reflect the nation's consciousness to society and will continue to do so. Vocabulary is the mirror of culture in its shortest definition. It covers the words, idioms, prepositions, and proverbs of the language spoken by a society. In other words, vocabulary studies can be called as researches about the culture of societies. Considering that the vocabulary of poets and writers are the most important mediators of culture, this study examines the contributions of İsmail Gaspıralı, who came to the fore with the style and language of his era, not only in the Crimea but also to provide Turkish Language Unity to the whole Turkish World. Our thesis titled Concepts Classification and Vocabulary of İsmail Gaspıralı's Works consists of introduction and four main chapters. In the introductory part, firstly Crimea and Crimean History, Geography, Crimean Turkish, later, we gave information about Gaspirali's life, works and literary his personality. In the first chapter, we made a semantic classification based on the index of Gaspirali's works. In the second chapter, belonging to Gaspıralı and maintaining the original shape by Yavuz Akpinar, Turkey Turkish translated Novels and Stories; Intellectual Works; Language, Literature and Travel Writings and Educational writings called, 4-volume books was scanned and the word groups used in the literature were determined and arranged in alphabetical order. In the third chapter, we have determined the frequency of words in Gaspirali's books. In the fourth chapter, we prepared the index of İsmail Gaspıralı's word framework. In the end, we finished by showing the source works and papers that we benefited from to conduct this study.