1990 sonrası islâmcıların siyasal söylem farklılığı

Abstract

Türkiye'de İslâmcılık düşüncesi ve hareketi bazı özellikleri dolayısıyla dünyadaki diğer İslâmcılık hareketlerinin bir alt kümesi olarak görülebilirse de bazı özellikleri itibariyle onlardan farklılaşır. Bu farklardan en önemlisi ise İslâmcıların devlete bakışında ve devletle ilişkilerinde ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada Türkiye'de İslâmcılık tarihi, özellikle devlete bakışı ve tarihsel süreçte farklılaşması açısından dört döneme ayrılmıştır. Buna göre İslâmcılık, 19. yüzyılın ortalarından itibaren devleti kurtarma, devlete küsme, devlet kurma evrelerinden geçmiş, içinde bulunduğumuz zamanda devleti dönüştürme fikri baskın hale gelmiştir. Bu çalışmada ise dördüncü dönem olarak kodlanan ve devleti dönüştürme olarak tanımlanan son dönem mercek altına alınmıştır. Bu dönemde çıkan veya çıkmaya devam eden Anlayış, Bilgi ve Düşünce, Gerçek Hayat, Haksöz, İktibas, Özgün Düşünce, Özgün İrade, Söz ve Adalet, Sözleşme, Tezkire ve Umran dergileri bu perspektifle taranarak İslâmcıların söylemleri analiz edilmiştir. İslâmcılığın özellikle de AK Parti iktidarları döneminde öldüğü, devlete eklemlendiği, otoriterleştiği, muhafazakârlaştığı veya derece yükselterek yoluna devam ettiği gibi yaklaşımların bazı argümanları da kullanılmış, fakat yeni bir teorik bakış teklif edilmiştir. İzzet arayışı ve ıslah kavramlarının çevresinde örgülenen bu yaklaşımda, İslâmcılığın bu dönemde izzet arayışı boyutunun baskın hale geldiği ve ıslah boyutunun ihmal edildiği iddia edilmiştir. İslâmcıların ıslah yöntemini ihmal etmesi dolayısıyla ortaya yeni problem alanları da çıkmıştır. Türkiye'de İslâmcılığın gidişatını da yine izzet arayışı ve ıslah arasında kuracağı dengenin biçimi belirleyecektir.

Islamism thought and movement in Turkey, as some features may be seen as a subset of other Islamist movements, but differs from them in some features. The most important of these differences emerges in the perception of the state and relations with the state. In this study, the history of Islamism in Turkey is divided into four periods, especially from the point of view of the state. Accordingly, Islamism has gone through the stages of save the state, losing interest to the state, establish state since the mid-19th century, and recently the idea of transforming the state has become dominant. In this study, the last period, which was codified as the fourth term and defined as transforming the state, was examined. Anlayış, Bilgi ve Düşünce, Gerçek Hayat, Haksöz, İktibas, Özgün Düşünce, Özgün İrade, Söz ve Adalet, Sözleşme, Tezkire and Umran journals that started or continued to be published in this period were scanned with this perspective and the discourses of Islamists were analyzed. Some of the arguments of different approaches were used, such as that Islamism died, articulated to the state, became authoritarian, became conservative or progressively increased during the AK Party administrations. But also a new theoretical perspective was proposed. In this approach, which is built around the concepts of the izzet arayışı (quest for dignity) and islah (reform/improvement), it is claimed that the dimension of the quest for dignity has become dominant and the reform/improvement dimension has been neglected in this period. As Islamists neglect the method of reform/improvement, new problem areas have emerged. The trajectory of Islamism in Turkey will be determined by the shape of the balance between the quest for dignity and reform/improvement.