AK Parti iktidarları döneminde Türkiye’de siyaset-bürokrasi ilişkisi (2002-2012)

Abstract

Siyaset-bürokrasi ilişkisi öteden beri kamu yönetimi disiplininin en temel ve tartışmalı konusu olmuştur. Bu ilişki parlamenter sistemlerde çoğunlukla bürokratlar ve siyasetçiler arasında üstünlük arayışıyla güdülenen gerilimli bir süreci barındırmaktadır. Bu ilişkinin niteliği hukuk devletinde anayasa ve yasalarca çizilir, ancak anayasa ve yasalarca çizilen bu çerçeve, uygulamada mevzuatın ötesinde büyük ölçüde o ülkenin siyasal ve yönetsel gelenekleriyle, siyasal ve yönetsel kültürüyle biçimlenmektedir. Türk yönetim tarihinde en azından bin yıllık köklü bir geçmişe sahip bulunan geleneksel bürokratik anlayış dönem dönem siyaset-bürokrasi ilişkilerinde üstün ve belirleyici bir rol oynamıştır. Ancak bürokrasinin bu rolünün AK Parti iktidarı döneminde (2002-2012) ciddi biçimde sorgulanıyor olması bu dönemi incelenmeye değer kılmıştır. Bu bağlamda tez çalışması, siyaset ve bürokrasi kavramlarının genel gelişim çizgileri ile kamu yönetimi disiplini açısından birbirleriyle ilişkilerinin analizini yapmayı, siyaset-bürokrasi ilişkisinin tarihi bürokratik imparatorluk geleneğine sahip Türkiye'de AK Parti iktidarı döneminde (2002-2012) gerçekleştirilen kamu yönetimi reformları bağlamında incelenmesini amaçlamaktadır. Bu çerçevede çalışmanın temel hipotezi, AK Parti iktidarının ilk on yıllık döneminin, bürokrasinin, siyasetin dönüştürücü etkisine direndiği, AK Parti'nin ise bu direnci kırarak bürokrasiyi asli pozisyonu olan "kamu hizmeti aygıtı"na dönüştürme yolunda hareket ettiği, daha çok çatışmacı, sonlanmamış ancak siyasetin çeşitli kazanımlarla etki alanını önemli ölçüde genişlettiği bir süreç olarak yaşandığı iddiasını içermektedir. Türk siyasetinde 2000'li yılların en önemli aktörü olarak AK Parti'nin bürokratik vesayeti dönüştürme yolunda izlediği stratejinin çözümlenmesi, dönüşüm sürecinin egemen aktörü haline gelme iradesini göstermesini sağlayan kodların anlaşılabilmesinde önemli bir çaba olacaktır. Çalışmada Türkiye örneğinde yorumsamacı bir yaklaşımla eleştirel literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın ana konusunu teşkil eden "AK Parti iktidarının bürokrasiyi dönüştürme" çabalarını açıklamada birincil kaynaklar olarak parti tüzüğü, seçim beyannameleri ve hükümet programları, parti ileri gelenlerinin partinin siyasal kimliğine ve siyasetteki misyonuna ilişkin beyanatları, AK Parti iktidarının ilk on yıllık (2002- 2012) dönemine ilişkin kamu yönetimi reformları ve dönemin bürokrasiyi etkileyen yasal düzenlemeleri ile bunların kamuoyundaki yansımaları dikkate alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Siyaset, Bürokratik Oligarşi, Dönüşüm, Demokrasi

Politics-bureaucracy relationship has long been the most fundamental and controversial issues of public administration discipline. These relationships hold a tense period in parliamentary systems are mostly motivated by the quest for supremacy between bureaucrats and politicians. The characteristics of this relationship is drawn in constitutional law and state law, but in practice this framework drawn by the constitution and laws is shaped by the country's political and administrative traditions and political and adminisrative culture largely beyond the legislation. The traditional bureaucratic approach which has a deep rooted past at least for a thousand year in Turkish government history has sometimes played a decisive and superior role in politics - bureaucracy relationship. However, the role of bureaucracy in AK Party government period (2002-2012) has seriously been questioned made it worth to study. In this context, the thesis study aims to make the analyze of the relationship between politics and bureaucracy concepts'general line of developments interms of the public management discipline, and to examine politics - bureaucracy relationship in the context of public management reforms made by Ak Party Government (2002-2012) in Turkey which has a historical bureaucratic empire tradition. The main hypothesis of the study in this context includes the claim that, the first decade of the AK Party government is a period of bureaucracy's resisting the politics converter impact, the AK Party, breaking this resistance, move in the way of transforming the bureaucracy to its primary position "public service device", more confrontational, unfinalized but expanded the politics impact area with the various acquisitions. The resolution of, the most important actor in Turkish politics in2000s, AK Party's strategy followed to transform the bureaucratic tutelage will be an important effort to understand the codes that enables to show the decree to become the dominant actor in the transformation process. In this study, critical literature survey with a hermeneutic approach method is used in Turkey sample. While explaning the main subject of study, the efforts of "AK Party Government's conversion the bureaucracy", party's regulation, election manifest, government programmes, the party notables' political identity and the statements about the mission in politics, public management reforms of the AK Party government in the first decade (2002- 2012) period and regulations that affect the bureaucracy and their reflections in publics are considered as primary resources.