Âsımzade Hâmid’in şerh-i Mezâmînü’l-Emsâl’i(inceleme-metin)

Abstract

Önsöz, giriş, dört bölüm, sonuç, kaynakça ve dizinden oluşan bu çalışmada XVIII. yüzyılın son çeyreği ile XIX. yüzyılın ilk yarısında yaşamış olan Âsımzâde Hâmid'in Şerh-i Mezâmînü'l-Emsâl adlı eserinin incelenmesi ile Arap harfli olan metninin çeviri yazımının ortaya konması amaçlanmaktadır. Tezin birinci bölümünde öncelikle genel olarak mesel ve onun etrafında dönen kavramlar üzerinde durulmuştur, ardından Klasik Türk Edebiyatında Arapça ve Farsça mesellerin derlenip tercüme ve şerh edildiği birkaç esere ışık tutulmuştur. Tezin ikinci bölümünde Âsımzâde Hâmid'in hayatı, edebî kişiliği ve eserleri üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda tezkireler, ansiklopediler gibi kaynaklardan yararlanmıştır. Tezin üçüncü bölümünde, asıl konumuzu teşkil eden Âsımzâde Hâmid'in Şerh-i Mezâmînü'l-Emsâl'i farklı açılardan incelenmiştir. Bu bağlamda, eserin yazılış tarihi ve sebebi ile ilgili bilgi verildikten sonra içinde geçen meseller zaman, yapı, gerçeklik, çıkış yeri ve konularına göre sınıflandırılmak amacıyla farklı metotlar izlenmiştir. Bu metotlar yeri geldikçe ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Yine bu bölümde şârihin yararlandığı kaynaklar üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda mesel ile ilgili olan ve olmayan kaynaklar derlendikten sonra onların hakkında genel bilgiler verilmiştir. Yine bu bölümde şârihin takip ettiği şerh stratejisini belirlemek için hem eserinin giriş kısmında yazdığı manzumeye bakılmış hem de bütün meseller ile şerhleri okunarak önem verdiği bütün hususiyetler incelenmiştir. Tezin dördüncü bölümünde ise Âsımzâde Hâmid'in Şerh-i Mezâmînü'l-Emsâl adlı eseri günümüz alfabesine aktarılıp içinde geçen Arapça ve Farsça cümleler Türkçeye çevirilmiştir.

This thesis consisting of abstract, introduction, four chapters, conclusions, bibliography and references analyses Sharh-i Mezāmīnu'l-Emsāl by Āsimzāde Hāmid, who lived in the last quarter of the 18th century and first half of 19th century. The aim of the study is to develop a Turkish translated text of the work which is originally a Turkish text in Arabic alphabet. In the first chapter of the thesis the proverbs (Mesel) and the concepts that revolve around it are examined. As some of the works in which Arabic and Persian proverbs are compiled, translated and commented are pinpointed. The second part of the thesis focuses on the life, literary personality and works of Āsimzāde Hāmid. In this context, the information's are chiefly attained from memorials and encyclopedias. In the third chapter of the thesis, the main subject of Āsimzāde Hāmid's Sharh-i Mezāmīnu'l-Emsāl, which formed our main subject is examined from different angles. After giving information about the writing date and reason of the work, different methods were followed in order to classify the proverbs. That is time, structure, reality, place of origin and subjects were discussed. These methods are described in detail as appropriate. Again in this section, the sources used by the author are emphasized. That is, after the compilation of relevant and non-related sources, general information about them is given. In addition to these, in order to determine the commentary strategy followed by the author the epode written in the introduction part of his work is studied and all the proverbs commentaries are read. Likewise all the features he considers important are investigated. In the fourth part of the thesis, the work of Āsimzāde Hāmid, Sharh-i Mezāmīnu'l-Emsāl, was translated into today's Turkish alphabet. The Arabic and Persian sentences in it were translated into Turkish as well.