Çeviri belleklerindeki farklı derecelerdeki bulanık eşleşmelerin çevirmenin çabasına etkisi

Abstract

eknolojinin gelişmesiyle birlikte bilgisayar destekli çeviri araçları hızla yaygınlaşmaktadır. BDÇ araçlarından olan çeviri bellekleri, çeviri yaparken çevirmenin harcadığı çabayı azaltmasına yardımcı olan, daha önce çevrilmiş metinlerin kaynak metinlerle bir arada tutulduğu çeviriye yardımcı bir araçtır. Çevrilmesi gereken metinle daha önceden çevrilmiş metinleri karşılaştıran çeviri bellekleri, çevirmenlere farklı eşleşme oranlarına sahip önerilerde bulunarak çevirmenlerin daha tutarlı ve daha hızlı çeviri yapmasını sağlamaktadır. Ancak çeviri belleklerinin çevirmenin harcadığı çabayı azalttığı varsayımı, çeviri piyasasında bulanık eşleşme oranına göre belli indirimler yapılmasını yaygınlaştıran ve çevirmenlerin adil bulmadığı bir uygulamaya yol açmıştır. Bu araştırma, çevirmenlerin çeviri belleklerinde yer alan farklı türdeki eşleşmeleri çevirirken harcadıkları çabaya odaklanmaktadır. Çalışmanın amacı çevirmenlerin harcadıkları çabanın bulanık eşleşme oranıyla değişip değişmediğini ortaya koymaktır. Toplam 14 katılımcı, İngilizceden Türkçeye ve tersi yönde 190 kelimelik iki teknik metni çevirmiştir. Çevirmenlerin çeviri deneylerindeki çabaları ölçülmüştür. Bunun için Krings'in zamansal, fiziksel ve bilişsel çaba kavramları (1986; 2001) ve O'Brien'ın (2008) öznel çaba kavramları ile çevirmenin çabası işlemleştirilmiştir. Zamansal çaba çevirmenin çeviri süresi, fiziksel çaba Levenshtein mesafesi, bilişsel çaba odaklanma sayısı ve ortalama odaklanma süresi ve öznel çaba da düzeltme çabası üzerinden hesaplanmıştır. Veri üçlemesi yönteminin kullanıldığı çalışmada ayrıca, katılımcılarla mülakat yapılmıştır. Nitel veriler içerik analizi yöntemiyle, nicel veriler ise IBM SPSS Statistics programı üzerinden korelasyon analiziyle incelenmiştir. Katılımcı düzeyinde çevirmenlerin harcadıkları çabanın eşleşme oranına göre değişmediği bulunmuştur. Ancak grup düzeyinde, eşleşme oranı arttıkça, her iki çeviri yönünde de, tüm çaba türlerinde harcanan çaba azalmaktadır. Buna ek olarak, mülakatlar sonuçlarına göre, katılımcıların çeviri bellekleri ve indirim talepleri konusunda hemfikir olmadığı görülmüştür.

Technological developments have rapidly made computer-assisted translation tools widespread. Translation memories, one of the computer-assisted translation tools, store previous translations aligned to the source texts. By comparing the current source text with the previous source texts and translations, translation memories suggest translations at different rates of similarity. Thus, they make translation faster and more consistent. In addition, translation memories also decrease the effort of translators. However, the assumption that translation memories decrease the effort of translators has led to a discount scheme in the translation market. According to this discount scheme, the higher the fuzzy match ratio is, the less payment is given to the translators. This discount scheme has been frequently criticized by the translators as unfair. This study focuses on the effort that translators spend while translating different types of matches in translation memories. The aim of the study is to determine whether the effort of the translators is changing with the fuzzy matching rate. A total of 14 participants translated two technical texts of approximately 190 words from English to Turkish and vice versa. The efforts of translators in translation experiments were measured. In order to operationalize the effort concept, Krings' notions of temporal, physical and cognitive effort (1986; 2001) and O'Brien's (2008) concept of subjective effort have been employed. The temporal effort was calculated based on the translation time; Levenshtein distance was employed to calculate the physical effort. In order to calculate the cognitive effort, the number of fixations and the duration of average fixation were measured. Subjective effort was measured via the editing effort of the subjects. Employing the data triangulation method, the study also employed the qualitative method of interviews with the participants. Qualitative data were analyzed by content analysis method and quantitative data were analyzed by correlation analysis via IBM SPSS Statistics program. It was found that the effort of translators at the participant level did not change according to the fuzzy match ratio. At the group level, however, as the match ratio increases, the effort decreases in both translation directions. In addition, according to the results of the interviews, it was seen that the participants did not agree on the translation memory and the demand for discounts.