Enerji şoklarının Türkiye’de makroekonomik değişkenler üzerindeki etkileri : yeni keynesyen dinamik stokastik genel denge modeli uygulaması

Abstract

Bu çalışmada Türkiye ekonomisi için 2007:1-2016:4 çeyrek dönemleri arasında enerji ile ilişkili şokların makroekonomik etkileri geliştirilmiş olan Yeni Keynesyen Dinamik Stokastik Genel Denge (DSGD) modeli yoluyla analiz edilmiştir. Bu bağlamda, geliştirilen DSGD modelinde 4 önemli şokun etkileri incelenmiştir. Bu şoklar ise dünya reel enerji fiyatı şoku, yurtiçi reel enerji fiyatı şoku, enerji ihracatı şoku ve verimlilik şokudur. Bu şokların neticesinde elde edilen etki-tepki fonksiyonlarına dayanarak tespit edilmiş birçok sonuçtan öne çıkanları şunlardır: Hem dünya reel enerji fiyatlarında hem yurtiçi reel enerji fiyatlarında meydana gelen bir şok ekonomide üretim, tüketim, istihdam gibi değişkenler üzerinde aynı yönlü ve olumsuz etkilere sahiptir. Ancak, yurtiçi reel enerji fiyatındaki şokun etkileri daha uzun dönemli ve kümülatif olarak daha yüksek çıkmıştır. Bu durumun ise döviz kuru kaynaklı olduğu düşünülmektedir. Dolayısıyla kurun istikrar altına alınmasının daraltıcı etkileri önleme bakımından önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Para politikasının ise enerji şoklarının daraltıcı etkisini daha da artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Pozitif bir verimlilik şoku ise genel anlamda olumlu etkilere sahiptir.Fakat üretimde emek ve enerji girdileri arasında tamamlayıcılık ilişkisinin yüksekliğinden dolayı verimlilik artışı sonucu üretimde enerji gereksiniminin azalışı ayrıca istihdam azalışına neden olmaktadır. Bu istihdam azalışının önüne geçebilmek için beşeri sermaye odaklı bir büyüme stratejisinin gerekli olduğu öngörülmektedir. Pozitif bir enerji ihracatı şokunun ise temel makroekonomik değişkenler üzerinde olumlu etkilere sahip olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla önümüzdeki dönemlerde enerji ihracatında yaşanacak artışın ekonomiye olumlu katkıları olacağı düşünülmektedir.

In this study, the macroeconomic effects of the energy-related shocks are analyzed by means of the developed dynamic stochastic general equilibrium (DSGE) model for the period 2007:1-2016:4. In this context, the effects of the four different shocks are investigated. These shocks are world real energy price shock, domestic real energy price shock, energy exports shock and productivity shock, respectively. Based on the impulse-response functions obtained as a result of these shocks, the most prominent ones are as follows: A shock occurring in both world and domestic energy prices has effects occurring in the same direction having negative features. However, impacts of the domestic energy shock are determined as longer and cumulatively higher. This condition is considered as an economic event stemmed from exchange rates. For this reason, the stabilization of exchange rates is concluded as significant with regards to the prevention of contractionary effects. It is concluded that monetary policy increases the contractionary effect of energy shocks as a secondary effect. As for positive productivity shock, it has positive effects in general. However, the decrease in energy requirement in production also leads to a decrease in employment due to the great complementarity relationship between labour and energy inputs. A human capital oriented growth strategy is concluded as necessary to prevent this employment decrease. On the other hand, a positive shock occurring in energy exports has positive impacts on the major macroeconomic variables. Therefore, it is considered that an increase in energy exports which would occur in the forthcoming periods would have positive contributions to the economy.