Boşanma sürecindeki bireylerde dini başa çıkma davranışlarının analizi

Abstract

Bu çalışma, boşanma sürecindeki bireylerin dini başa çıkma davranışlarını ve bu davranışların sosyo-demografik değişkenlerle, öznel dindarlıkla, depresyon, anksiyete ve stres düzeyleri ile ilişkisini konu edinmektedir. Bu ilişkilerin anlaşılabilmesi için araştırma, teori ve uygulama olmak üzere iki temel düzlemde kurgulanmıştır. Teorik çerçeve iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde boşanmaya ilişkin genel bilgiler ve boşanmaya etki eden bir takım faktörler ele alınmıştır. İkinci bölümde depresyon anksiyete, stres ile birlikte boşanma psikolojisi ve buna ilişkin kuramlar incelenmiş, dini başa çıkma yaklaşımı açıklanmıştır. Üçüncü bölüm ise uygulamalı araştırmaya ayrılmıştır. Araştırmada nicel ve nitel araştırma pratiği bir arada kullanılarak karma bir model oluşturulmuştur. Nicel araştırma için anket ve ilişkisel tarama; nitel araştırma için mülakat ve örnek olay yöntem ve teknikleri kullanılmıştır. Elde edilen veriler araştırmanın problem ve hipotezleri bağlamında analiz edilerek yorumlanmıştır. Sonuçta boşanma sürecindeki bireylerin dini başa çıkma davranışlarının sosyo-demografik değişkenlere ve boşanmaya ilişkin ortaya çıkan özelliklere göre istatistiki olarak anlamlı derecede değişkenlik gösterdiği ve bu davranışların aynı şekilde öznel dindarlık algısı ile son derece ilişkili olduğu bulgulanmıştır. Katılımcıların olumsuz dini başa çıkma davranışlarından ziyade olumlu dini başa çıkma davranışlarına müracaat ettiği, olumlu dini başa çıkmanın depresyon, anksiyete ve stres ile negatif bir ilişkiye sahip olduğu, olumsuz dini başa çıkmanın ise depresyon, anksiyete ve stres ile pozitif bir ilişkiye sahip olduğu ve tüm bu ilişkilerin anlamlı düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Olumlu dini başa çıkmanın dini yakınlaşma alt boyutunda diğer boyutlara nazaran yüksek ve anlamlı korelasyon değerleri belirlenmiştir. Olumsuz dini başa çıkmada ise tüm boyutlar anksiyete ile daha yüksek ve anlamlı korelâsyon değerlerine sahip olmakla birlikte kişilerarası manevi hoşnutsuzluk boyutunun depresyon anksiyete ve stres ile yakından ilişkili olduğu bulunmuştur. Nitel araştırma sonucunda ise katılımcıların boşanma sürecinde yaşadıkları zorlukları aşma noktasında olumlu ve olumsuz tüm boyutları ile dini başa çıkma davranışlarını sıklıkla kullandıkları, bu davranışların genellikle bir bunaltının ardından anlam arayışı ile birlikte yoğunlaştığı görülmüştür.

This study deals with the religious coping activities of individuals in the divorce process and their relationship with socio-demographic variable, subjective religiousness, depression, anxiety and stress levels. In order to understand these relations, research has been constructed on two basic levels as theory and practice. The theoretical framework consists of two parts. In the first part, general information about divorce and a number of factors affecting divorce are discussed. In the second part, depression anxiety, stress and divorce psychology and related theories were examined and religious coping approach was explained. The third part is devoted to practical research. Mixed research was designed with quantitative and qualitative research practice used together in research. Questionnaire and relational survey were used for quantitative research. Interview and case study were used for qualitative research. The data were analyzed and interpreted in the context of the problems and hypotheses of the study. As a result, it was found that the religious coping activities of the individuals in the divorce period vary significantly with respect to socio-demographic variables and divorce characteristics and these activities were also highly related to the perception of religiosity. It was found that the participants applied to positive religious coping activities rather than negative religious coping activities; positive religious coping had a negative relationship with depression, anxiety and stres, negative religious coping was found to have a positive relationship with depression, anxiety and stres, and all these relationships were significant. Particularly high positive correlation values were emerged religious intimacy the sub-dimension of positive religious coping than other sub-dimensions. In all dimensions of negative religious coping, higher and significantly correlation values were observed in anxiety level compared to others (depression, stress), and the interpersonal spiritual discontent the sub-dimension of negative religious coping is closely related to depression anxiety and stress. As a result of qualitative research, it was seen that the participants frequently used religious coping activities with all their positive and negative dimensions in order to overcome the difficulties they experienced during the divorce process, and these behaviors were concentrated with the search for significance after a failure.