Alçakgönüllülük dindarlık psikolojik iyi olma ve yaşam doyumu değişkenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Erdemler asırlardır dini ve felsefi açıdan incelenmektedir. Ancak psikoloji bilimi bu çalışmaya henüz yeni iştirak etmektedir. Pozitif psikoloji hareketiyle bazı erdemler yoğun bir şekilde araştırılmaya başlandı. Ancak erdemler içerisinde her ne kadar alçakgönüllülük uzun yıllardır düşünülüp taşınılsa da ampirik araştırmalara yeni yeni konu olmaktadır. İtibarlı ve uzun geçmişine rağmen insanlık bu erdemin çalışılmasında bilimsel yaklaşımı 21. yüzyılın başında uygulamaya başlamıştır. Alçakgönüllülük erdeminin odağını oluşturduğu bu çalışmada alçakgönüllülükle dindarlık, psikolojik iyi olma ve öznel iyi olmanın göstergesi olan yaşam doyumu arasındaki ilişki ve etkileşim araştırılmaktadır. Çalışma kapsamında ayrıca bireylerin alçakgönüllülük düzeyleriyle olgusal nitelikleri arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı incelenmektedir. İki aşamadan oluşan araştırmanın ilk aşamasında, nitel araştırma yöntemleri kapsamında tanımlanan doküman incelemesi gerçekleştirilmiştir. Araştırma pozitif psikoloji yaklaşımı ekseninde gelişmektedir. Bu çerçevede araştırmanın ilk aşamasında pozitif psikolojiyle birlikte psikolojinin odağının zayıflıktan güçlü yanlara doğru değişmesi ele alınmaktadır. Bu kapsamda alçakgönüllülük pratiği ve bilimini daha iyi anlamak için alçakgönüllülüğün tarihsel seyri, kavramsallaştırılması, ölçülmesi ve elde edilip geliştirilebilmesi araştırılmaktadır. Pozitif psikoloji, dinlerin yapıcı ve olumlu potansiyellerine psikolojinin kapılarını açmıştır. Bu kapsamda alçakgönüllülüğün İslâm'daki konumu ve değeri önem arz etmektedir. İslâm'da merkezi bir erdem olan alçakgönüllülüğün dini literatürdeki ifadesi tevazudur. Araştırmada İslâm düşüncesinde tevhid anlayışı kapsamında tevazu ahlakının ortaya çıkıp gelişmesi ele alınmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında ilişkisel tarama yöntemi kullanılmaktadır. Anket formu aracılığıyla sahadan toplanan verilerin istatistiksel analizi SPSS istatistik programı vasıtasıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları alçakgönüllülükle psikolojik iyi olma, yaşam doyumu ve iç kaynaklı dini yönelim arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkilerin olduğunu göstermektedir. Ayrıca alçakgönüllülüğün psikolojik iyi olma, yaşam doyumu ve dini yönelimin anlamlı bir yordayıcısı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca kadınlar, yaşamının çoğunu büyük şehirlerde geçirenler, orta seviyede gelir düzeyi olanlar, ilahiyat fakültesinde öğrenim görenler ve sağlık durumunu iyi olarak değerlendirenlerin daha yüksek alçakgönüllülük düzeyine sahip olduğu tespit edilmiştir. Ancak yaş ilerledikçe ve öğrenim görülen sınıf seviyesi arttıkça alçakgönüllülük düzeyinin anlamlı bir şekilde düştüğü belirlenmiştir.

Virtues have been studied for centuries in religious and philosophical terms. However, psychology has just recently participated in this study. With the positive psychology movement, some virtues were started to be investigated intensively. However, humility has been pondered for centuries, it is a new topic for empirical research. Despite its reputable and long history, humanity began to apply the scientific approach in the study of this virtue at the beginning of the 21st century. In this study, which focuses on the virtue of humility, the relationship and interaction between humility and religiosity, psychological well-being and satisfaction with life are investigated. In the scope of the study, it is also examined whether there is a significant relationship between humility levels and demographics of individuals. In the first stage of the study, which consists of two stages, the document analysis defined within the scope of qualitative research methods was conducted. The research develops within the framework of positive psychology approach. In this scope, in the first stage of the research, shifting of the focus of psychology from weakness to strength has been examined with positive psychology approach. In this context, in order to better understand the practice and science of humility, the historical course, conceptualization, measurement and acquiring and development of humility are investigated. Positive psychology has opened the doors of psychology to the constructive and positive potentials of religions. In this context, the position and value of humility in Islam are important. In this research, the emergence and development of humility within the concept of monotheism (tawhid) in Islamic thought is discussed. In the second stage of the research, survey method is used. Statistical analysis of the data collected from the field through the questionnaire was performed by SPSS statistical program. The findings of the research show that there is a significant and positive relationship between humility, psychological well-being, satisfaction with life and religiosity. In addition, humility is a significant predictor of psychological well-being, satisfaction with life, and religiosity. It was also found that women, those who spend most of their lives in big cities, those who has a middle income, those who study in divinity faculty and those who evaluate themselves as healthy have a higher level of humility. However, it was found that the level of humility decreased significantly as the age and the class level increased.