Vergilemede hukuki güvenlik ilkesinin yargı kararları çerçevesinde analizi

Abstract

Hukuki güvenlik ilkesi; kanunların, düzenleyici işlemlerin veya yargıya intikal eden somut olaylara ilişkin yargı kararlarının mükellefler ve devlet açısından güvenlik sağlaması anlamına gelmektedir. Hukuki güvenlik ilkesinin üç adet unsuru bulunmaktadır. İlgili unsurlar; belirlilik, geriye yürümezlik ve kıyas yasağıdır. Anayasada ilkenin veya unsurlarının düzenlenmemesine karşın yargı kararlarında ilkeye ve unsurlarına sıkça yer verilmesi bunun yanında ilkenin somutlaştırılması gerekçesiyle, çalışmada vergilemede hukuki güvenlik ilkesine ilişkin, Anayasa Mahkemesi, Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu ve Vergi Dava Daireleri Kurulu, Danıştay Üçüncü, Dördüncü, Yedinci ve Dokuzuncu dairelerinin kararlarının hukuki analizi yapılmıştır. Hukuki analizi desteklemek amacıyla, ilgili yargı kararlarının içerik analizi de yapılmıştır. Bunun yanında, konuyla ilişkili olarak Anayasa Mahkemesi Raportörleri ve Danıştay Tetkik Hakimleriyle mülakat çalışması yapılmıştır. Mülakat çalışmasına ilişkin veriler de içerik analizine tabi tutulmuştur. Literatürde vergilemede hukuki güvenlik ilkesine veya unsurlarına ilişkin teorik inceleme ve hukuki analize ilişkin çalışmalar bulunmakla birlikte, bunlarla birlikte içerik analizinin ve mülakat çalışmasının yapıldığı çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışmamızın literatüre katkısını; teorik inceleme yanında hukuki analiz, içerik analizi ve mülakat çalışmasının birlikte yapılarak ilkeye ilişkin önemli hususların ve sorunların tespit edilerek çözüm önerileri getirilmesi oluşturmaktadır.

The principle of legal security denotes constitutional security for taxpayers and the state regarding judicial decisions on laws, tax procedures and real events. The principle of legal security has three elements: certainty, non-retroactivity and prohibition of analogy. The study provides an analysis of the decisions of the Constitutional Court, as well as, the General Assembly of the Unification of Conflicting Judgements, the General Assembly of Tax Courts, and the Third, Fourth, Seventh and Ninth Divisions of the Council of State regarding the principle of legal security in taxation to reify the principle due to the frequent citation of the principle and its elements in judicial decisions although the principle or its elements are not regulated in the constitution. A content analysis of the relevant judicial decisions was performed to support the legal analysis. In addition, the Constitutional Court Rapporteurs and the Council of State Review Judges were interviewed, and a content analysis was also conducted on the interview data. Although the literature contains theoretical studies and legal analyses on legal security principles or its elements in taxation, none incorporates content analysis and interview work. The study aimed to determine important issues and problems concerning the principle of legal security and to propose solutions by conducting legal analysis, content analysis and interviews in conjunction with a theoretical review, which will provide a significant contribution to the literature.