Liderlik tiplerinin insan kaynakları yönetimini algılamaya etkisi : yerel yönetimlerde insan kaynakları yöneticileri üzerinde bir araştırma

Abstract

1980'li yıllardan itibaren genel olarak kamu yönetiminde ve özelde yerel yönetimlerde personel yönetiminden insan kaynakları yönetimine (İKY) geçiş söz konusudur. Türkiye'de 2004-2005 yıllarında gerçekleştirilen yerel yönetimler reformu ile birlikte, bu tezin odaklandığı büyükşehir belediyelerinde İKY fonksiyonları hayata geçirilmiştir. Bu tezin amacı Türkiye'deki büyükşehir belediyelerinde insan kaynakları (İK) yöneticilerinin liderlik tipinin, İKY algısını ve uygulamada İKY'ye geçişi nasıl etkilediğini ortaya koyarak hangi İKY fonksiyonlarının etkili bir şekilde kullanıldığını incelemektir. Bu doğrultuda liderlik teorileri arasında giderek önemi artan işlemsel liderlik ve dönüştürücü liderlik tipolojisi kullanılmaktadır. Araştırma amacının karmaşıklığı nedeniyle bu çalışmada nicel ve nitel verilerin birlikte kullanılmasına dayanan "karma yöntem" (mixed methods research) tercih edilmiştir. Araştırma süreci "açıklayıcı sıralı karma desene" uygun olarak iki aşamalı şekilde tasarlanmıştır. Birinci aşamada (nicel) İK yöneticilerinin hangi liderlik tipine uygun düştüğünü anlamak için büyükşehir belediyelerinin İK yöneticilerine ve çalışanlarına "Çok Faktörlü Liderlik Anketi" (MLQ) uygulanmıştır. İkinci aşamada ise İK yöneticilerinin İKY'ye ilişkin algılarını belirlemek, kendi kurumlarında İKY'ye geçiş süreci hakkındaki görüşlerini almak ve İKY fonksiyonlarının ne düzeyde uygulandığını tespit etmek amacıyla nitel bir araştırma tasarlanmıştır. Bu aşamada, açık uçlu sorulardan oluşan bir soru formu geliştirilmiş ve elde edilen nitel veriler niteliksel içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Bu tezde, temel olarak, büyükşehir belediyelerinde dönüştürücü liderliğin, İK yöneticilerinin İKY algısı üzerinde etkisinin bulunduğu ve kurumlarının İKY'ye geçişinde kolaylaştırıcı bir faktör olarak önemli bir role sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Fakat karşılaşılan istisnai durumlar nedeniyle bu durumun bir örüntü oluşturmadığı, belediyelerde İKY'ye geçiş ve İKY uygulamalarının yaygın olarak kullanılması konusunda belediyelerin siyasi kurumlar olması, mevzuat yetersizlikleri ve geleneksel yönetim anlayışının devam etmesi gibi başkaca faktörlerin de etkili olduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle büyükşehir belediyelerinde İK yöneticilerinin İKY algılarını geliştirmek ve kurumlarının İKY'ye geçişi için işlemsel liderliğin de kullanılabileceği belirlenmiştir. Bu bağlamda, belediyeler için politika önerileri geliştirilerek tez sona ermektedir.

Transition from personnel administration to human resource management (HRM) in public administration and specifically in local governments started in the beginnings of the 1980s. HRM functions adopted by metropolitan municipalities in which this thesis focuses on after the local government reforms of the 2004 and 2005 in Turkey. The aim of this study is to examine how human resource managers' types of leadership effect their HRM perception and their organization's transition to HRM in practice and reveal which HRM functions are effectively implemented in municipalities. For our analysis, we addressed transactional and transformational leadership as a prominent typology in the literature. Depending on the complexity of the aim of this study, we designed a mixed method research depending on both quantitative and qualitative methods. The research process separated into two stages due to the explanatory sequential mixed design. In the quantitative research stage, we conducted Multiple Leadership Questionnaire (MLQ) to both HR managers and HR experts working in the departments of HRM in metropolitan municipalities to find out their types of leadership. After evaluating the data and results of the first stage, we designed a qualitative research. A questionnaire composed of open-ended questions is delivered to HR managers to gather information about their HR perception and how effective HRM applications function in their organization. The data gathered from the second stage is analyzed through qualitative content analysis method. This thesis concluded that transformational leadership plays an important role upon HRM perception of the HR managers and their organization's transition to HRM as a facilitating factor in metropolitan municipalities in Turkey. However, we have also explored that this argument does not address a regular pattern in that various factors affect the perception of HR managers, transition of their organization to HRM and implementation of HRM functions effectively in municipalities including political interventions, legal regulations, and conventional implementations. We argue that transitional leadership might also be adopted in various cases for improving the perception of HR managers and ensuring the transition of their municipalities into HRM. In this context, we concluded our study by offering certain policy recommendation for metropolitan municipalities.