Türkiye’de çocuk kanallarında yayınlanan çizgi filmlerde dini ve kültürel değer eğitimi

Abstract

Bu çalışma, çizgi filmlerin çocuğun dinî ve kültürel değerleri benimsemesinde ve bu değerlerin çocuğa transferinde oynadığı rolü tespit etme amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaç çerçevesinde öncelikle literatür araştırması yapılmış, değer, dinî ve kültürel değerlerler ile din-değer, din-kültür ilişkileri tartışılmıştır. Ayrıca çizgi filmin büyülü yapısı ve bu yapıyı oluşturan unsurlar çocuğa etkisi bağlamında irdelenmiştir. Çalışmada çizgi film-çocuk etkileşimini inceleyebilmek için hem çizgi filmler incelenmiş, hem de çocuklarla görüşmeler yapılmıştır. Bu çerçevede ikisi yerli, ikisi yabancı yapım olan 4 çizgi filmden 104 bölüm (toplam 1440 saat) incelenmiştir. Bu çizgi filmlerdeki dinî ve kültürel değerler ile olumsuz mesajlar hem sözel hem de görsel bakımdan içerik analizine tabi tutulmuştur. Yerli ve yabancı yapım çizgi filmler dinî-kültürel değerler ve olumsuz mesajlar bakımından karşılaştırılmıştır. Yerli yapım çizgi filmlerin kültürel değerleri ihtiva etme bakımından yabancı yapımlara oranla daha yüksek değerlere sahip olduğu, dinî değerler noktasında yerli-yabancı mukayesesinde anlamlı bir ayrımın bulunmadığı tespit edilmiştir. Olumsuz mesajları ihtiva etme bakımından ise yabancı yapım çizgi filmlerin yerli yapımlara oranla yüksek değerlere sahip olduğu tespit edilmiştir. Çocuklarla yapılan görüşmede ise çocukların hem yerli çizgi filmleri hem de yerli çizgi film karakterlerini yabancı çizgi film ve karakterlerine oranla daha çok sevdikleri anlaşılmıştır. Ayrıca çocukların sevdikleri çizgi film karakterlerini taklit ettikleri ve onlarla kendilerini özdeşleştirdikleri tespit edilmiştir. Bu tespitlerden yola çıkarak çocukların çizgi filmlerden ve çizgi film karakterlerinden etkilendikleri, bu sebeple de çizgi filmlerden değer transfer etmekte oldukları değerlendirilmiştir.

This study was conducted to explore the role of cartoon series in transferring religious and cultural values to children and in internalisation of these values by children. Thus, literature review was undertaken, and value, religious and cultural values and religion-value, religion-culture relations were discussed. Moreover, the power of cartoons and its components were explored in relation to its impact on children. In this study, interviews were conducted with children and cartoons were analysed to explore child-cartoon interaction. 104 episodes (1440 hours in total) from 4 cartoon series, two foreign and two domestic, were analysed. Verbal and visual religious and cultural values and negative messages in these series were subjected to content analysis. Foreign and domestic cartoons were compared in terms of religious-cultural values and negative messages. It is found that domestic cartoons include more cultural values than foreign ones, but there is no meaningful difference between foreign and domestic cartoons with respect to religious values. It is also found that foreign cartoons contain more negative messages than domestic ones. Interviews with children indicates that children love domestic cartoons and their characters more than foreign cartoons and their characters. Furthermore, it appears that children imitate cartoon characters they love and identify themselves with them. As a result, it is argued that children are influenced by cartoons and their characters and they transfer values from these cartoons.