Hüseyin Hilmi Paşa’nın Rumeli Umumî Müfettişliği (1902-1908)

Abstract

Osmanlı Devleti için 1878 yılı önemli bir dönüm noktası oldu. Berlin Antlaşması'nın imzalanmasıyla birlikte ıslahatlar meselesi Osmanlı Devleti'nin gündemini meşgul etmeye başladı ve uluslararası bir sorun haline geldi. Avrupalı devletler önce Doğu Anadolu'da Ermenilere daha sonra Rumeli'de Gayrimüslimlere yönelik bir dizi reform talebine bulundu. Bu ıslahat talepleri aynı zamanda Osmanlı Devleti'ne müdahalenin de bir aracı haline dönüştürüldü. II. Abdülhamid ise Avrupalıların müdahalelerinin önüne geçmek için ıslahatları gerçekleştirmek üzere ilk olarak Anadolu Islahatı Umum Müfettişliği ihdas etti. Bu uygulamada başarılı sonuçlar elde edildi. Bu sırada Rumeli'deki reformları askıya alan II. Abdülhamid'in bu tutumu karşısında Rumeli'deki etnik gruplar eğitim yoluyla milli bilinçlenme için çalışmıştır. Ayrıca örgüt ve çeteler kurarak mücadeleyi terör eylemleriyle uluslararası bir alana taşıma konusunda uğraş vermiştir. Sonuç olarak terör eylemleri ve çetecilik vasıtasıyla Avrupalı devletlerin ilgilisi bölgeye çekildi. Avrupalı güçler Makedonya'daki durum karşısında reform isteklerini yeniden gündeme taşıdı. II. Abdülhamid ufukta görünen Avrupa müdahalesine karşı 30 Kasım 1902'de Rumeli Vilayetleri Talimatnamesiyle Rumeli Umumi Müfettişliğini ihdas etti. Başına da Hüseyin Hilmi Paşa'yı atadı. Hüseyin Hilmi Paşa 1855 yılında Midilli Adasının Sarlıca kasabasında doğdu. 1874 yılında Midilli Tahrirat Kaleminde başlayan memuriyet hayatında, çalışkanlığı ve dürüstlüğü sayesinde adım adım yükseldi. Umumi Müfettişlik görevine kadar sırasıyla, Aydın Vilayet Mektupçuluğu, Suriye Vilayet Mektupçuluğu, Mersin Mutasarrıflığı, Adana Valiliği ve Yemen Valiliği görevlerinde bulundu. Paşalık rütbesiyle ödüllendirildi. 28 yıl boyunca devletin her kademesinde görev aldıktan sonra 1902 yılı sonlarında Rumeli Umumi Müfettişi olarak Osmanlı Devleti'nin Avrupa topraklarındaki en yetkili ismi oldu. Bu çalışmada 1902-1908 yılları arasında Hüseyin Hilmi Paşa'nın Umumî Müfettişlik faaliyetleri İdarî, Askerî, Eğitim, Ekonomi ve Adliye Düzenlemeleri başlıkları altında incelenmiştir. Hüseyin Hilmi Paşa'nın bu alanlardaki icraatlarının bölgede hangi etkileri yaptığı, göreve getirilmesindeki amacı yerine getirip getiremediği ve karşılaştığı güçlükler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Hüseyin Hilmi Paşa'nın Makedonya Sorunu'ndaki yeri ve önemi vurgulanmaya çalışılan bir başka nokta olmuştur.

1878 was a milestone for Ottoman Empire. When Berlin Treaty was signed, Ottoman Empire got occupied with the issue of reforms and it became an international problem. European countries demanded a range of reforms firstly for Armenians in East Anatolia then for non-muslims in Rumelia. These demands of reforms were also interference tools used against Ottoman Empire. Abdulhamit II established Anatolian General Inspectorate in order to accomplish the reforms and prevent the interference of the Europeans. Succesful results are obtained from that move. Meanwhile, when Abdulhamit II put the reforms aside in Rumelia, Ethnic groups in there tried to have a national consciousness through education. Besides, they formed terror organizations to try to carry the fight into an international platform. Eventually, the attention of Europeans was drawn into that area via terrorist actions. European Powers resumed their demands of reforms in the face of the situation in Macedonia. In November 1902, Abdulhamit II founded the Inspectorate of Rumelia on the basis of the Regulations of Rumalia Provinces against the European interference which could be seen on the horizon. He assigned Huseyin Hilmi Pasha as the top of the Inspectorate. Huseyin Hilmi Pasha was born in 1874 in Sarlıca. He climbed the ladder beginning from the bottom and moved up step by step due to his hard work and honesty in his professional life. Before he was assigned his duty as Inspector, he served as Aydın the chief secretary of a province, Syria the chief secretary of a province, Lieutenant Governor of Mersin, Governor of Adana and Governor of Yemen in chronologically. He became Pasha. After he served for Ottoman Empire in various levels, he became the authority in the Ottoman lands in Europe as the Inspector of Rumelia. In this study, the services of Hussein Hilmi Pasha between the years of 1902 and 1908 are examined under the titles of Governmental, Military, Education, Economy and Judicial Regulations. Whether Hilmi Pasha achieved his goal and the problems he had to face are tried to put forward. The importance of Hilmi Pasha in the Issue of Macedonia is another point which is emphasized.