Fıkıh ilminde cedel yönteminin kullanımı (Ebû İshâk eş-Şîrâzî örneği)

Abstract

Cedel, bir konu üzerinde kendi görüşünün doğruluğunu, karşı tarafın görüşünün ise yanlışlığını ortaya koymak için tarafların arasında cereyan eden tartışmayı ifade eder. Bu tartışma metodu pek çok ilimde uygulanmış olup bizim ele aldığımız alan, cedelin fıkıh ilminde yapılan istidlallere nasıl uygulandığı olmuştur. Bunu yaparken çalışmamızda pergelin sabit ayağını oluşturan alan Ebû İshak eş-Şîrâzî'nin eserleri olmuş, buna ilave olarak diğer cedel eserlerine de müracaat edilmiştir. Cedel yönteminin fıkıh ilmine uygulanmasını konu edindiğimiz bu çalışmamızın, giriş ve sonuç kısımları haricinde üç bölümde ele alınması planlanmıştır. Giriş bölümünde çalışmamızın konusundan, amacından ve öneminden bahsedilmiş ve çalışmamızın yazımında takip ettiğimiz yöntem aktarılmıştır. Ayrıca kaynakların değerlendirilmesine de bu bölümde yer verilmiştir. Birinci bölümde bir tartışma yöntemi olan cedel hakkında genel bir perspektif çizilmiş; cedelin ne olduğundan, tarihinden ve benzer ilimlerle münasebetinden bahsedilmiş, bu ilimlere dair bazı literatür örneklerine yer verilmiştir. Ayrıca genel anlamıyla tartışmanın nasıl işleyeceğine dair bilgiler zikredilmiştir. İkinci bölümde, ilk olarak çalışmamızın temel kaynaklarının sahibi olan Şîrâzî'nin biyografisine yer verilmiş, sonrasında onun şer'î deliller üzerinde nasıl tartışılacağına dair görüşleri işlenmiş; usûlî cedeldeki soru türlerine yer verilmiştir. İkinci bölümde ana hatlarıyla zikredilen bu soru türlerinin deliller üzerine nasıl tatbik edileceği ise üçüncü bölümde konu edinilmiştir. Çalışmanın ana gövdesini oluşturan bu bölümde her bir delil özelinde hangi itirazların gündeme gelebileceği örnekler ile açıklanmıştır.

Jadal is used for the disputation between parties each of which has the aim to prove validity of his/her opinion on a given subject while disproving the opponent's. While this method has been applied to many sciences, the present work deals with how jadal is applied to deduction in the science of fiqh. While doing this, the works of Abū Isḥāq al-Shirāzī functioned as the stable leg of a draftsman compass, and additionally, other works on jadal has been used as secondary sources. In addition to introduction and conclusion, the present work, which examines the application of the method of jadal to the science of fiqh, is consisted of three chapters. In the introduction, an analysis of the subject, purpose, and importance of the present work have been presented, and the methodology we have followed when writing the present work has been provided. Moreover, an analysis of the sources is also given under this section. In the first chapter, jadal, which is a method for argumentation, is approached from a general perspective; the meaning of jadal, its history, its relationship with similar sciences as well as examples from the literature on these sciences are included in this section. Furthermore, information on how the process of argumentation works is mentioned here. In the second chapter, first, the biography of al-Shirāzī, the author of the main sources of our work, is presented. This is followed by a discussion on his opinions about how to argue on indications of legal rulings. Finally, this section mentions types of questions in the methodological jadal. The matter of how to apply the types of questions, which are outlined in the second chapter, to the indications of legal rulings is discussed in the third chapter. This chapter, which constitutes the main part of the present work, explains which disputations may come up for each indication of legal rulings with examples.