Çeviride ideoloji: 1960-1980’li yıllarda Türkiye’de yayıncılık ve çeviri, çeviri eserler ve dergicilik faaliyetleri

Abstract

Belli iddialarla yola çıkan; fakat uzun bir araştırma süreci, farklı araştırma nesneleri gerektiren bu tez, 1960-1980 Türk çeviri yazınının panoromasını incelemek iddiası taşımaktadır. İdeolojik bir dönem olan söz konusu yirmi yılın çeviri yazın faaliyetleri, yayınevi politikaları, çeviri eserler ve oldukça ön plana çıkan dergicilik faaliyetleri bakımından üç aşamalı bir incelemeye tabi tutulmuştur. İdeolojik siyasi söylemlerin çeviri yazınını yönlendirdiği savından hareketle ülkedeki siyasi istikrarsızlık, ideolojik dalgalanmalar dolayısıyla çeviri yazın aracılığıyla ülkeye transfer ideolojilerin girdiği anlaşılmaktadır. Transfer ya da aktarma oldukları iddia edilen siyasi ideolojilerin ülkeye girmesinde en etkili rolü yayınevi sahipleri oynamış, yayınevleri arasında belirgin bir ideolojik bölünme, ayrışma gerçekleşmiş, çeviri yayın politikaları, şahsi ideolojileri doğrultusunda şekil almıştır. Yayınevi politikalarının, piyasaya giren ideolojik kapsamlı çeviri eserleri de nicelik açısından manipüle etmeyi başardıklarını öne sürmek mümkündür. Dönemin en önemli yazın araçlarından olan dergiler ise farklı ideolojik görüşleri temsilen ortaya çıkmışlardır. Farklı iki ideolojik tandansta ortaya çıkan ve bu çalışma kapsamında incelenen "Hilal Dergisi" ve "Yeni Dergi", dönemin dergicilik faaliyetlerindeki çeviri yayıncılığını tespit etmek açısından önem arz etmektedir. 1960-1980 dönemindeki çeviri yazın dünyasının parçalarını tek tek inceleyip söz konusu dönemin genel çeviri yazın dünyası hakkında fikir edinmek, ideolojilerin transfer edilerek kültüre entegre edilmeye çalışıldığını öne sürmek, ülke siyasetinin ve bu kapsamda gelişen siyasi görüş ve ideolojilerin çeviri yazın faaliyetlerini merkeze çektiğini iddia etmek ve çevirinin ideolojilerin ifade aracı haline geldiğini belirtmek mümkündür

This thesis, which requires a long research process and different research objects asserts to examine the panorama of the Turkish translated literature in the period of 1960-1980s. Literary translation activities, publishing politics, magazine activities that were highly prevalent then and translation works of the relevant twenty years of an ideological period have been examined in three-stages. Based on the argument that ideological political discourses lead to the translated literature, it is understood that transfer ideologies entered the country through translated literature because of the political instability and ideological fluctuations in the country. Publishing houses have played the most influential role in the entry of the political ideologies into the country, which are alleged to be transfers. And a distinct ideological division and dissent between publishing houses have taken place and thus translation publishing policies have taken shape in accordance with personal ideologies. It is possible to argue that publishing policies are able to manipulate quantitatively the ideological and comprehensive translated works entering the market. The magazines, which are the most important literary means of the day, have emerged to represent different ideological views. The "Hilal Dergisi" and "Yeni Dergi", which have emerged in two different ideological atmospheres and have been examined in the scope of this study, are important in terms of determining the translation publishing of the periodical magazine publishing activities. Upon examining the works of the translated literature belonging to the period of 1960-1980s one by one, it is possible to have an idea about the general translated literature of the relevant period, and to argue that ideologies are tried to be transferred and culturally integrated and that the politics of the country and political ideas and ideologies developing in this context have centralized the activities of translated literature and it is also possible to say that translation has become the means of expression of ideologies.