Bulanık mantık ve faaliyet tabanlı maliyetleme temelinde maliyet hacim kâr analizleri : bir konaklama işletmesi örneği

Abstract

Konaklama işletmeleri hizmet sektörünün önemli pay sahiplerinden biri olup hizmetin doğası gereği olarak birçok belirsizlikle karşı karşıyadır. Günümüz rekabet şartlarında konaklama işletmelerinin ayakta kalabilmeleri,geleceğe yönelik isabetli kararların alınmasına ve sağlıklı bir kâr planlamasına bağlıdır. Konaklama işletmelerinde yöneticilerin karar almalarını kolaylaştıracak bilgileri üreten ve aynı zamanda satış fiyatı, satış hacmi, sabit ve değişken maliyetleri gibi önemli finansal bilgilerle bunlar arasındaki ilişkileri inceleyerek kâr üzerindeki etkilerinin bulunmasını sağlayan Maliyet-Hacim-Kâr (MHK) analizleri işletmelerde önemli bir yönetim aracı olarak sıklıkla kullanılmaktadır.Bununla birlikte MHK Analizleri'nin farklı yöntemlerle entegrasyonu sağlanarak daha geçerli ve güvenilir bilgiler elde edilmesi mümkün olmaktadır. Bu çalışmada, belirsizlik şartları altında işletmelerin geleceğe yönelik alacağı kararlarda insani düşünme tarzını benimseyerek, uzman sezgi ve tecrübelerinden faydalanan ve sözel bilgilerin matematiksel modellere dahil edilmesini sağlayan Bulanık Mantık yöntemi ileişletmeleri bir faaliyetler bütünü olarak gören ve maliyetleri bu faaliyetler bazından sınıflandırarak ele alan Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM) yöntemi bir aradakullanılmış olup bu yöntemlerle geleneksel MHK Analizleri bütünleştirilerek modeller oluşturulmuş ve bir X Konaklama işletmesi üzerinde uygulama gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma konaklama işletmelerinde kârın belirleyicisi olan maliyet ve hacim ilişkilerinden elde edilecek sağlıklı bilgilerle işletme yöneticilerinin doğru karar almalarını sağlaması ve isabetli kâr planlamaları yapabilmelerine yardımcı olması açısından önem arz etmektedir. Çalışma sonucunda MHK analizleri ile birlikte daha çok mühendislik uygulamalarında kullanılan Bulanık Mantık yönteminin işletme uygulamalarında da kullanılabileceği ortaya konulmuş olup, Bulanık Mantık yönteminin uygulanması sonucunda hesaplanan kâr tutarı, geleneksel ve FTM ile yapılan MHK analizleri sonucunda elde edilen kâr tutarları birbirine yakın bulunmuştur. FTM yöntemiyle işletme maliyetleri faaliyetler bazında değerlendirilerek MHK analizleri yapılmış ve elde edilen kâr geleneksel MHK analizi kâr sonuçlarından farklılık göstermiştir.

Accommodation enterprises are among the important shareholders of the service sector and they face many uncertainties by the nature of service. In today's competitive conditions, survival of accommodation enterprises depends on right decisions to be made by enterprise managers regarding the future and their healthy profit plannings. Cost-Volume-Profit (CVP) analyses, which produce information enabling the managers in accommodation enterprises to make decisions and also examine important financial information like sales price, sales volume, fixed and variable costs and the relationships between them and ensure finding their effects on profit, are often used as an important management tool in enterprises. In addition to this, it is possible to acquire more valid and reliable information through integrating the CVP Analyses with different methods. This study uses both the Fuzzy Logic method which adopts humane thinking style in decisions to be made by enterprises regarding the future under uncertainty conditions, uses expert intuitions and experiences and includes verbal information in mathematical models and theActivity Based Costing (ABC) method which considers enterprises an alliance of activities and embraces costs by categorizing them on the basis of these activities. In addition, models have been formed by integrating these methods with conventional CVP Analyses and the application has been carried out on an X accommodation enterprise. The study is important as it will enable enterprise managers to make right decisions and healthy profit plannings with the help of healthy information to be acquired from cost and volume relations, which determine the profit in accommodation enterprises. As a result of the study, it has been revealed that VCP analyses and the Fuzzy Logic method which is mainly used in engineering applications can also be used in enterprise applications and the sum of profit obtained with the Fuzzy Logic method is very close to the sums of profit obtained with CVP analyses that are performed with conventional and ABC methods. Enterprise costs have been evaluated with the ABC method on the basis of activities, their CVP analyses have been performed and it has been observed that the acquired profit differs from the profit outcomes of the conventional CVP analysis.