Rivâyet asrında illet Bezzâr

Abstract

Hadis ilmine has ıstılahların oluşmaya başladığı rivayet asrı, hadis tarihi açısından büyük önem arz eder. Hadis ilimlerinden olan ilelü'l-hadîse dair kavramlar bu dönemde kullanıma girmiş, ilgili eserler de bu dönemde yazılmaya başlamıştır. İlelü'l-hadîs, hadislerin sened ve metinlerinde bulunan illetleri inceleyen ilimdir. İllet, her ne kadar sonradan büyük kabul gören ıstılahta "rivayetin sıhhatini olumsuz etkileyen gizli kusur" şeklinde tanımlanmışsa da rivayet asrında her türlü kusuru ifade etmek için kullanılmıştır. Bu döneme ait eserlerde bu açıkça görülmektedir. İlletin, rivayet asrında ne ifade ettiğini ve nasıl tespit edildiğini belirlemeyi hedefleyen, ulaşılan sonucu rivayet asrı müelliflerinden Bezzâr'ın ta'lîl metodu üzerinde test etmeyi gaye edinen bu çalışma, bir giriş ve üç bölümde planlanmıştır. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı ve yöntemi ele alınmış, konuyla ilgili literatür değerlendirilmiştir. İlk bölümde rivayet asrında illet kavramının hangi anlamlarda kullanıldığı ile illetli durumu ifade etmek için kullanılan diğer kelimeler incelenmiş; bu süreçte telif edilen ilel eserlerinin bir listesi oluşturulmaya çalışılmıştır. İkinci bölüm rivayet asrında illetin belirlenmesinin dayanaklarını tespite ayrılmıştır. Burada illet tespitinde, yetkinlik ve birikime sahip olmanın yanında derin araştırmalar yapma ve tahlilde bulunma hususları üzerinde durulmuştur. İllet tespitinin dayanaklarına dair ulaşılan sonucu, rivayet asrından somut bir örnekle test etmeyi amaçlayan son bölümde ise Ebû Bekr el-Bezzâr'ın hayatı, eserleri ve hadisçiliği ele alınmış, onun ta'lîl metodu incelenmiştir.

The transmission period which the concepts of hadith knowledge have begun to be formed in is very important in terms of the history of hadith. In this period, the concepts of 'ilal al-hadith, one of the hadith sciences that examines the 'ilal (flaws) found in the sanads or texts of the hadiths, have been started to be used and related works have also been started to be written. The 'illah was used to express any kind of flaws in this period, although it was later described as "a hidden flaw that adversely affects the authenticity of the transmission." This is evident in the works of this period. This study aims to determine what the 'illah means during the transmission period and how it is determined and also tests this conclusion on ta'lil methodology of Abū Bakr al-Bazzār who is one of this period authors. It includes an introduction and three chapters. In the introductory part, the subject, purpose and method of study were discussed and the related literature was evaluated. In the first part, the meanings of the concept of 'illah which used in the transmission period and the other words used on behalf of the 'illah were examined. A list of 'ilal works that have been written in this period was also given in this section. The second chapter was separated to determinate of the principles on which the detection of 'illah is based during the transmission period. In this section, in addition to possessing competence and knowledge accumulation in the detection of 'illah, it was focussed on the necessity of conducting deep researches and analyzes. The final chapter was targeted to test the conclusion, reached about the principles, which the detection of 'illah is based on it, with a specific example of transmission period. For this objective, Abū Bakr al-Bezzār's life, works and hadith methodology was studied and his ta'lil methodology was analized.