Mikrokredi uygulamalarının ekonomik, sosyal ve mali analizi

Abstract

Günümüzde hala açlık, yoksulluk, yoksunluk, işsizlik gibi olgular hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin sorunu olmaya devam etmektedir. Bu sorunlarla mücadelede ulusal ve uluslararası düzlemde kamu ve özel platformlarda çeşitli politikalar uygulanmaktadır. 1970'lerde ilk kez Bangladeş'te ortaya çıkan dünyada 1980'lerden ülkemizde ise 2000'li yıllardan itibaren gündemde kendine yer bulan mikrokredi kavramı da bu politikalardan birisidir. Mikrokredi uygulaması özellikle yoksullukla mücadelede yoksullara yapılan bağış, yardım ve sadaka politikaları ile yoksulları ekonomik sistemden dışlayan geleneksel bankacılık sisteminin bir eleştirisi olarak literatüre sunulmaktadır. Bu uygulama ile bir iş fikri olan fakat bu işi kurmak için gerekli sermayeyi mevcut piyasa sisteminden temin edemeyen yoksul insanların (özellikle kadınların) krediye erişimlerini sağlayarak kendilerine gelir getirecek bir iş kurmaları ve böylece kendilerini içinde bulundukları yoksulluğun dışına itmelerine yardımcı olmak hedeflenmektedir. Ayrıca mikrokredinin gelir arttırıcı ve istihdam sağlayıcı ekonomik amaçlarının yanı sıra kadınların aile ve toplum içinde güçlendirilmesi, kadın ve çocukların sağlık ve eğitim düzeylerinin iyileştirilmesi, cinsiyet ayrımcılığının ve kadınların sosyal dışlanmışlığı ile mücadele etmek gibi sosyal; devletin ekonomik ve sosyal müdahalesinin azaltılması gibi ciddi mali hedefleri de söz konusudur. Bu çalışmanın amacı, mikrokredinin bu hedeflerine ulaşıp ulaşamadığını teorik ve ampirik olarak araştırmaktır. Bu amaçla çalışmada önce literatürde yer alan ampirik çalışmalar incelenmiş ve daha sonra mikrokredi büyüklüklerinin gelir, gelir eşitsizliği, yoksulluk, istihdam, eğitim ve sağlık göstergeleri ile ilişkisi Panel Regresyon Analizi ile test edilmiştir. Teoride yer alan çalışmalarda mikrokredi uygulamalarının olumlu anlamda ekonomik, sosyal ve mali etkilerinin olduğuna yönelik görüşlere rastlanmakla birlikte mikrokredinin küresel ölçekte yoksula ulaşmak, yoksulluğu, işsizliği, cinsiyet ayrımcılığını ortadan kaldırmak gibi ciddi sorunların çözümünde köklü bir etkisinin olduğu yönünde ortak bir fikrin bulunmadığı da görülmüştür. Çalışmamızda mikrokredi göstergesi olarak mikrokredi miktarı, aktif borçlu sayıları ve borçlu başına düşen ortalama mikrokredi miktarlarının kişi başına düşen gelir, GINI katsayısı, yoksulluk oranı, kadın işsizlik oranı ve serbest meslek faaliyetleri, ilkokula kayıt olma oranı ve sağlık harcamaları üzerindeki etkilerine yönelik ayrı ayrı yaptığımız basit regresyon analizlerinde düşük de olsa anlamlı etkilere rastlanmıştır. Fakat mikrokredi göstergeleri ile birlikte ihracat, genel istihdam, enflasyon, faiz oranı, kamu sağlık harcamaları gibi makroekonomik değişkenlerinin modele dahil edildiği çoklu regresyon analizlerinde mikrokredinin anlamlı etkilerinin düştüğü veya çoğunlukla ortadan kalktığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Mikrokredi, Gelir, Gelir Eşitsizliği, Yoksulluk, İstihdam, Eğitim,Sağlık, Panel Veri Analizi.

Today, hunger, poverty, deprivation, and unemployment continue to be the issues both the developed and the developing countries have been facing around the world. Various policies are applied to overcome these issues in public and private platforms at the national and international levels. The microcredit is one of these policies applied first in Bangladesh in the 1970s, and since then many countries implemented it. Its implementation in Turkey had to wait until 2000s. Microcredit is presented in the literature as a response to the traditional banking system that excludes the poor from the economic system. Hence, microcredit aims to provide the initial capital to the poor with low or no income to whom commercial banks are unwilling to grant loans so that they can start up a business or improve existing one. Besides providing revenue and employment generating opportunities social aims such as empowerment of women in the society, combatting gender discrimination and improvement of health and education levels of women and children are hoped to be achieved. Microcredit has the potential to contribute to the fiscal sphere such as the reduction of the state's economic and social intervention. The purpose of this study is to investigate theoretically and empirically whether and to what extent the microcredit has attained the aforementioned goals. This study first reviews the empirical studies in the literature extensively and then tests the relationships between microcredit and some macroeconomic and social indicators such as per capita income, income inequality, poverty, employment, education and health indicators by employing Panel Regression Analysis. The literature argues that microcredit applications have positive impacts on economic, social and fiscal spheres. And yet we have to point out that it is hard to imagine that microcredit might exercise radical influences on the serious problems such as global poverty, unemployment, gender discrimination In our study, three indicators of microcredit variable are used: Microcredit amount, number of active borrowers and average microcredit amount per borrower. In the simple panel regressions, microcredit is found to have low but significant effects on per capita income, GINI coefficient, poverty rate, female unemployment rate and self-employment activities, primary school enrollment rate and on public and private health expenditures. However, the significant effects of microcredit on these variables mostly disappear in multiple regression analyses where additional macroeconomic variables that are likely to affect respective dependent variables such as export, employment, inflation, interest rate, public health expenditure are included in the regressions. Keywords: Microcredit, Income, Income Inequality, Poverty, Employment, Education,Health, Panel Data Analysis.