Dijital medya ve çocuk : sosyelleşmenin yeni boyutları

Abstract

Bilgisayar ve internet odaklı dijital medya, çocuk oyunlarını, çocuk eğitimini ve onların sağlığını, daha geniş anlamda çocukların sosyalleşmesini de etkilenmektedir. Sosyolojinin birer alt dalı olarak iletişim ve medya sosyolojisi, bilgisayar ve internet teknolojileri ile beraber ulaştığı yeni boyutlar, sosyal bilimlerin önemli bir araştırma alanı haline gelmiş bulunmaktadır. Diğer yandan sosyolojinin önemli bir kavramı olan sosyalleşmenin yeniden tanımlanması ve sosyalleşme sürecinin de yeni boyutlarıyla yeniden açıklanması gerekmektedir. Kitap, radyo, televizyon, sinema gibi kitle iletişim araçları bir merkezden tek yönlü olarak kitlelere paket mesajlar yollarken; dijital çağda mesaj çoklu kaynaktan çoklu hedeflere gönderilebilmekte, alıcılar da mesajı eleştirel süzgeçten geçirebilmekte, kaydedebilmekte veya yorumlayarak anında yanıt verebilmektedirler. Bu gibi özellikler, toplumda bireyler ve kurumlar arası hızlı iletişim ve etkileşimi kolaylaştırmaktadır. Dijital medya teknolojisiyle oluşturulmuş facebook, twitter başta olmak üzere, linkedin, instragram, myspace, youtube, instagram, pinterest, gibi sosyal paylaşım siteleri bireysel ve toplumsal yaşama yeni bir alan açmaktadırlar. Dijital medyanın tüm bu pozitif görünen etkileri yanında, sosyal yaşamda çocukları tehdit eden birçok olumsuz eylem ve görüntüleri de barındırmaktadır. Sosyal medya olarak adlandırılan bu platformlarda çocuklar, gerçek yaşamda yüzleşmesine izin verilmeyen birçok medya içeriğine kolaylıkla ulaşabilmektedirler. Çocukların uzun süre interneti kullanmaları sebebiyle internet bağımlılığı hızla yayılmaktadır. Bu bağımlılık çocukların her bakımdan gelişimlerini olumsuz etkilemektedir. Bu araştırmanın ana sorusu, yukarıda çerçevesini çizdiğimiz dijital medyanın sağladığı yeni sosyal ortamlar ve bu ortamların çocukların sosyalleşmesindeki rolünü ne olduğudur. Bu rolün açıklanmasıyla dijital medyanın hem olumlu hem de olumsuz etkilerini anlamak ve gerekli önlemleri almamıza yarayacaktır. Tezin amacı da dijital medya-çocuk etkileşimlerini sosyalleşme bağlamında açıklamaktır. Tezin ana sorusunu cevaplamada bazı temel argümanlardan hareket edilmiştir. Bunlar: Dijital medya hem gerçek yaşamdaki ilişkilerle ilişkili hem de farklı birçok yeniliği barındırmaktadır. Çocuklar giderek daha çok dijital medya ile etkileşim içinde olmaktadır. Bu etkileşimler çocukların sosyalleşmesinde gittikçe artmaktadır. Kentsel aileler, komşu, akraba, mahalle sakinleri ve doğal ortamları ile ilişkilerinin niteliği bu etkileşimin artmasında etkili olabilmektedir. Buna karşın geleneksel sosyalleştirici kurumların etkileri giderek azalmaktadır. Bu nitel çalışmada, tüme varımsal bir yöntem izlenmiş olup, yarı yapılandırılmış mülakat ve gözlemlerden yararlanılmıştır. İstanbul'un Küçükçekmece, Şişli ve Üsküdar ilçelerinde yaşayan ebeveynlerin gözlem, deneyim ve düşüncelerine göre çocuk-dijital medya etkileşimleri değerlendirilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinden şu sonuçlara ulaşılmıştır: Her üç ilçenin kentsel çevre ve olanakları, ebeveynlerin iş, eğitim, yaş gibi durumlarının çocukların interneti kullanma biçimlerinde belirleyici bir faktör olmadığı, daha çok ailelerin özel bilgi ve durumlarının etkili olmaktadır. Ebeveynler çocuklarının dijital medyayı yararlı kullanmalarını genel olarak desteklemektedirler. Diğer yandan medya içerikleri ve internet ve bilgisayarın uzun süre kullanılması ebeveynleri çocukları için kaygılandırmaktadır. Çekirdek ailelerin çocukları, gerçek sosyal ilişkiler geliştirme açısından daha fazla dezavantajlara sahiptirler. Dijital medya yeni bir okuryazarlık gerektirmektedir. Ebeveynler ile çocukları arasında dijital okuryazarlık düzeyi farkı onların iletişimlerini olumsuz etkilemektedir. Dijital medya çocukların hızlı bir sosyalleşme süreci yaşamalarına neden olmaktadır. Dijital medya-çocuk etkileşimi sonucu yaşanan sosyalleşme süreci kavramsal olarak, yatay, dikey ve düzensiz sosyalleşme olarak ifade edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Dijital medya, Çocuk, Sosyalleşme, Aile, Kentsel çevre.

Computer and internet-based digital media effects children's games, children's education and their health, more broadly, the socialization of children. Communication and media sociology, as a sub-branch of sociology, with new dimensions of computer and internet Technologies, has already become an important research area of social sciences. On the other hand, socialization as a significant concept of sociology should be redefined and the process of socialization should also be explained again with the new dimensions. While by the books, radio, television, cinema... etc. mass media messages can be sent from a central to audiences as one-way, in the digital age messages can be sent from multiple sources to multiple targets and the recipients can critize, save, interpret and immediately response. Such features facilitate rapid communication and interaction between individuals and institutions in society. Social networking sites, which are based on digital media technology, especially Facebook, Twitter and LinkedIn, Youtube, Instagram, Pinterest, have constituted new spaces for individual and social life. In this multi-featured platform, which are created in digital media, able to do children make friends, play, research about school subject or personal interest. However, besides these visible positive effects of digital media, it includes all threatening actions and images which have effect on children in real life. In these platforms, called social media, the children have access easily to media contents which are not allowed in real life. Due to the children use of the internet long-term, internet addiction has been spreading rapidly. The internet addiction affects children's development in all respects negatively. The main research question of this study is the new social spaces, which is outlined above, and what kind of a role it has on children's socialization. The explanation of this role serve to the understanding of both positive and negative effects of social media and take necessary measures for these problems. The aim of the thesis is to explain digital-media-children interactions in the context of socialization. We have some basic arguments as starting points in answering the main question of the thesis: Digital media contain several novelties regarding real-life relations and other different areas. Children is getting increasingly in interaction with social media. The nature of their relations with urban families, neighbours, relatives, neighbourhood residents and their natural environments can have an effect on the increasing of this interaction. On the contrary, the effect of traditional institutions is gradually decreasing. In this qualitative study, an inductive method, and semi-structured interview, observations are used. Positive and negative consequences of digital media and children relations are evaluated according to the parents' observations, experiences and thoughts who are living in İstanbul's districts Küçükçekmece, Şişli and Üsküdar. In this evaluation we have reached some findings: Urban environment and opportunities of each three district, parents' status positions such as work, education and ages are not decisive factors in children's internet using patterns but rather families's special information and status have a strong effect on this. Parents usually support their children's beneficial use of internet. On the other hand, their children's long hours of using internet makes their parents anxious for their children. Nuclear family has more disadvantages than extended families in improving real social relations. Digital media requires a new literacy. The gap of digital literacy levels between parents and children has a negative impact on parents-children communication. Digital media causes children to experience socialization process rapidly. The socialization process experienced as a result of the interaction between digital media and children is expressed as vertical, horizontal and irregular socialization process in this study. Keywords: Digital Media, Children, Socialization, Family, Urban Neighborhood.