Türkiye’de çevirmenlik mesleği ve çevirmen sertifikasyon sistemi

Abstract

Milattan önceki yıllara dayanan tarihiyle dünyanın en eski mesleklerinden biri olan çevirmenlik, küreselleşme ile birlikte özellikle 20. yüzyıldan sonra daha fazla ihtiyaç duyulan ve ön plana çıkan bir meslek dalı haline gelmiştir. Bu sebeple, hem çevirmenler hem de çevirmenlik birer araştırma öznesi olmaya başlamış, çevirmen eğitimi, çeviri ve yayın dünyası ve bu dünyada çevirmenin rolü, konumu, çevirmenlerin çalışma koşulları ve yaşadığı problemler, mesleğin geçirdiği süreç ve gelişimi, yerel ve uluslararası temelde çeviri piyasaları, kalite standartları ve sektörel gelişmeler gibi konular tartışılmaya ve araştırılmaya başlanmıştır. Bu çalışma, çevirmenlik mesleğinin ülkemizdeki durumunu meslekleşme kriterleri doğrultusunda incelemektedir ve eğitim faaliyetleri, meslek örgütleri, mesleki etik kuralları ve prosedürler ve sertifikasyon/belgelendirme başlıklarından oluşan bu kriterlerden henüz somut bir uygulamanın yapılmadığı sertifikasyon ve belgelendirme konusuna odaklanmaktadır. Ülkemizde bu konuda geniş kapsamlı çalışmaların yürütüldüğü bir süreç söz konusudur. Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) tarafından başlatılan ve yürütülen bu ulusal yeterlilik sistemi oluşturma sürecinin temel ayaklarından biri de yeterliliklere yönelik ölçme ve değerlendirme yapılmasıdır. Ulusal yeterlilik sistemi kapsamında, ülkemizde henüz çevirmenlik mesleği ile ilgili somut olarak sonuçlanan tek aşama çevirmenlik için ulusal standardın oluşturulmasıdır. Bu aşamayı takiben mesleğe ilişkin ulusal yeterlilikler tamamlanarak ortaya çıkarılacaktır. Sürecin son aşaması olan ölçme ve değerlendirme ve belgelendirme, yeterliliklere uygun olarak yapılacak olup, henüz bu konuda yalnızca sertifikasyon kurumlarının taşıması gereken genel şartlar ve koşulların çizildiği yasal mevzuat oluşturulmuştur ancak çevirmenlik için bir uygulama söz konusu değildir. Bu sebeple, çalışmanın odak noktası çevirmen sertifikasyonudur ve sertifikasyon konusunda farklı ülkelerde yapılan uygulamalar incelenmiştir. Ayrıca, çevirmenlik mesleği için ulusal yeterlilik sistemi kapsamında gerekli olan faaliyetlerin yürütülebilmesi amacıyla MYK tarafından oluşturulan çalışma grubu paydaşlarına göre, ülkemizde oluşturulması planlanan çevirmen sertifikasyon sisteminin nasıl olması gerektiği de 14 soruluk bir görüşme formu ile araştırılmıştır. Bu konuda elde edilen bulgular yurt dışında yapılan uygulamalarla harmanlanarak tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çevirmenlik, Sertifikasyon/Belgelendirme, Çevirmen Sertifikasyon Sistemi, Sertifikasyon Sınavı, Meslekleşme, Mesleki Yeterlilik Kurumu,Meslek Örgütleri

Translation profession, one of the oldest professions in the world with its history dating back before common era, has become a more in-demand and prominent profession, especially after the 20th century. For this reason, both translators and translation profession have become research topics, the role of translator education, translation and publishing world and translator in this world, the position, the working conditions of translators and the problems they are experiencing, the process and development of the profession, quality standards and sectoral developments have started to be discussed and investigated. This study examines the situation of translation profession in our country in accordance with the criteria of professionalization including such titles as training facilities, professional organizations, professional ethic rules and procedures and certification and especially focuses on the certification which has not yet been implemented. Extensive work is carried out within the National Qualification System, one of the main pillars of which is the measurement and evaluation of qualifications by the Vocational Qualification Authority (VQA) in Turkey. Within the framework of the National Qualification System, the only stage that has already been completed in our country is the establishment of the national standard for translatorship. Following this stage, the national qualifications related to the profession will be completed and revealed. The final phase of the process is the assesment and evaluation of the national qualifications. Though there is no specific application for the assesment and certification for the profession currently, legal regulations specifying the general criteria and conditions that certification bodies should meet have been set up. For this reason, the focus of the study is translator certification, and applications in different countries within this respect were investigated. In addition, how the translation certification system can be carried out and applied in our country according to the stakeholders of the commission established by the VQA in order to carry out the activities required for the translation profession within National Qualitification System, has been searched via a 14-question interview form. Findings were blended with the practices around the world and discussed. Keywords: Translation profession, Certification, Translator Certification System,Certification Exam, Professionalization, Vocational Qualification Authority, Translator Association